چکیده:
آشنایی با عرفان بیدل دهلوی یکی از مهم ترین مقوله های نزدیک شدن به اندیشه های عرفانی وی است . یکی از این اندیشه هاکه مساله ء «فنا»میباشد بارهادرشعر بیدل آمده است .فانی شدن دردریای بی کران حقیقت و درسیر و سلوک عارفانه اهمّیت والایی دارد. از نظر بیدل ، عارف درسیرو سلوک عرفانی به سمت فنادرحرکت است .نهایت عرفان ، فانی شدن درخداست .اهمیت فنا تا حدی است که به یکی از اساسی ترین مسائل عرفان های مختلف دنیا تبدیل شده است . و با نام «نیروانه » در عرفان هندی بسیار قابل توجه است . بیدل از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره ء هند است و مفاهیم مورد علاقه در شعراو ،در عرصه ءعرفان ،ادامه ء تفکّر مولانا جلال الدین بلخی و ابن عربی است .
خلاصه ماشینی:
بررسی فنا در اشعار بیدل دهلوی محمد آهی ١ آمنه ورمقانی ٢ چکیده آشنایی با عرفان بیدل دهلوی یکی از مهم ترین مقوله های نزدیک شدن به اندیشه های عرفانی وی است .
نکته ءقابل توجه این است که بیدل حتی وقتی وارد وادی عرفان میشود بازهم از نازک خیالی و مضمون آفرینی به دور نمانده است ،در این زمینه با استفاده از آرایه های پرکاربرد در سبک هندی به دیر یاب کردن شعرش پرداخته است واز طرفی فنا از مفاهیم مهم در شعر بیدل است که شاعر از آن برای مضمون آفرینی نیزبهره برده است ؛ در نتیجه اصطلاحات عرفانی شعرهای بیدل که در قالب سبک هندی است ، غالبا بر فهم دشوار مینماید و نمیتوان به راحتی به شرح آن هاپرداخت .
پیشینه ءتحقیق : در مورد بررسی فنا و نیروانه میتوان به مقاله ءفنا و نیروانه «مقایسه ای بین عنایت سلوک در عرفان اسلامی و بودایی »نوشته ءمحمد علی رستمیان چاپ شده در مجله هفت آسمان شماره ٢٥اشاره کرد .
همانطور که در عرفان اسلامی فنا اصلی ترین مفهوم محسوب میشود که تمام نظام عرفانی و مراتب سلوک برای نیل به آن طراحی شده است ، نیروانه در آیین بودا نیز همین نقش را ایفا میکند.
در این پژوهش به نیروانه به عنوان یکی از مفاهیم اصلی عرفان هندی اشاره شد و با توجه به اینکه نیروانه همان فنای اسلامی است ؛ میتوان نتیجه گرفت که منظور از فنا در شعر بیدل همان فنای اسلامی است .