چکیده:
پژوهش حاضر به منظور ارائه ی مدلی برای ارزیابی عدالت آموزشی در سطح کلاس های درس دوره متوسطه صورت گرفت . روش پژوهش به لحاظ هدف ، کاربردی و از نظر نوع ، توصیفی - تحلیلی است . پس از بررسی سوابق تحقیقات انجام شده و تئوری های مربوطه ، ١٣ مولفه شناسایی و در قالب یک پرسشنامه محقق ساخته تنظیم شد. در این پژوهش ، با مطالعه ی مبانی نظری در خصوص مبحث مدل های عدالت آموزشی و همچنین بررسی پیشینه ، مولفه ها و عناصر الگو استخراج و بر مبنای آن ها، الگوی ارزیابی عدالت آموزشی تدوین گردید. پس از تعیین روایی پرسشنامه توسط استادان ، ضریب پایایی پرسشنامه در همه ی ابعاد به روش آلفای کرونباخ ٠/٨ بوده است . جامعه ی آماری پژوهش شامل کلیه متخصصان تعلیم و تربیت ، معلمان ، کارشناسان آموزش و پرورش دوره ی متوسطه استان های شمالی کشور (گیلان و مازندران ) بوده که از این تعداد ٥٠٠ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند، که متخصصان به روش هدفمند، و معلمان و کارشناسان به روش تصادفی طبقه ای نسبی نمونه گیری شدند.. برای تجزیه و تحلیل داده ها از فرآیند مفهوم سازی ، تحلیل عاملی و روش تحلیل مسیر و آنوا استفاده گردید. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عدالت آموزشی با ١٣ مولفه ، در ١١ عامل قابل مدل سازی است که عبارتند از، موقعیت اقتصادی و اجتماعی ، تعهد معلم نسبت به دانش آموزان ، اخلاق تحصیلی ، انصاف و عدالت نسبت به دانش آموزان ، وفاداری نسبت دانش آموزان ، کم کاری معلم ، عملکرد نظام آموزشی ، نابرابری آموزشی ، تقلب ، تبعیض و دسترسی به عوامل آموزشی می باشد. آماره تحلیل مسیر نیز در قالب یک مدل نشان داد که هر یک از ١١ عامل ، تا چه حد توان ارزیابی عدالت آموزشی را دارا می باشند. در این روش رابطه ی میان هر یک از مولفه ها مشخص شده و بر این اساس مولفه های موقعیت اقتصادی و اجتماعی ، دسترسی به عوامل آموزشی ، عملکرد نظام آموزشی ، تعهد معلم ، وفاداری معلم و نابرابری آموزشی با هم و هر کدام هم با سوالات یکدیگر در ارتباط می باشند و مولفه های اخلاق تحصیلی ، انصاف و عدالت ، کم کاری معلم ، تقلب و تبعیض هر کدام به صورت مستقل بر عدالت آموزشی تاثیر گذارند.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحلیل عاملی نشان داد که عدالت آموزشی با ١٣ مؤلفه ، در ١١ عامل قابل مدل سازی است که عبارتند از، موقعیت اقتصادی و اجتماعی ، تعهد معلم نسبت به دانش آموزان ، اخلاق تحصیلی ، انصاف و عدالت نسبت به دانش آموزان ، وفاداری نسبت دانش آموزان ، کم کاری معلم ، عملکرد نظام آموزشی ، نابرابری آموزشی ، تقلب ، تبعیض و دسترسی به عوامل آموزشی می باشد.
یافته ها سؤال اول : مؤلفه های ارزیابی عدالت آموزشی کدام ها می باشند و در چه عواملی اشباع می شوند؟ مؤلفه های عدالت آموزشی در این پژوهش شامل ١٣ مؤلفه می باشد که عبارتند از: خودباوری ، برابری نسبت به دانش آموزان ، موقعیت اقتصادی و اجتماعی ، تعهد معلم نسبت به دانش آموزان ، اخلاق تحصیلی ، انصاف و عدالت نسبت به دانش آموزان ، وفاداری معلم ، کم کاری معلم ، عملکرد نظام آموزشی ، نابرابری آموزشی ، تقلب ، تبعیض ، دسترسی به عوامل آموزشی .
سؤال ٢: مدل مناسب برای ترکیب عوامل و مؤلفه های ارزیابی عدالت آموزشی کدام است ؟ در بعد اول و دوم ، خودباوری و برابری دانش آموزان ، با انجام عملیات تحلیل عاملی ، با توجه به این که خروجی نرم افزار عدد معنی داری ، برای کای اسکوئر بالاتر از آستانه ٠/٠٥ نبود، و از طرف دیگر شاخص نسبت مجذور خی دو بردرجه آزادی برابر شده است که از٣ کمتر نبود، در نتیجه این مؤلفه ها هر کدام با ٢ سؤال حذف شدند.