خلاصه ماشینی:
۱ ۲ ژیل دلوز به منزلۀ یکی از برجستهترین و اثرگذارترین فیلسوفان نسل دوم، از میان آثار متعددی که درباب متفکران قدیم و جدید نوشت، اختصاصا دو کتاب دربارۀ اسپینوزا منتشر کرد؛ یکی با عنوان بیانگری در فلسفۀ اسپینوزا که در واقع تز دوم دکتریاش بود و در تکمیل تفاوت و تکرار نوشته شد، و دیگری کتابی موجزتر با عنوان فلسفۀ عملی اسپینوزا.
اسپینوزیسم دلوز به طور آشکار در آثار دیگر وی نیز که بعضا با مشارکت فلیکس گتاری نوشته شده متجلی است: تفاوت و تکرار، نیچه و فلسفه، دو جلدی سرمایهداری و شیزوفرنی بویژه هزار فلات، و فلسفه چیست، و البته واپسین اثر وی یعنی درونبودگی ناب.
در فلسفه چیست، دلوز و گتاری بهطرزی اغراقآمیز مقام اسپینوزا را چنین توصیف میکنند: «اسپینوزا سرگیجۀ درونبودگی است که فیلسوفان بسیاری بیهوده تلاش کرده اند از آن بگریزند؛ ...
»۲ این نوشتار خرد، تلاشی است مقدماتی برای فهم ابعادی از درک دلوز از متافیزیک و فلسفۀ سیاسی اسپینوزا.
شاید این امر ناشی از موضع عمومی دلوز در باب جمهوریخواهی و سنت فلسفۀ سیاسی مشروطۀ مدرن است.
دلوز (و گتاری) به یکی از استراتژیکترین موضوعات فلسفۀ سیاسی توجه کرده اند، که در کار فیلسوف رواقیمسلک و خشونتپرهیزی چون اسپینوزا جز بهطور سلبی سخنی قابل توجه دربارۀ آن نمیتوان یافت.
دلوز (و گتاری) در قلمرو متافیزیک با اسپینوزا بیشتر در پیوند است تا در قلمرو فلسفۀ عملی.
7. Expressionism in Philosophy: Spinoza, Deleuze, Gilles,translated by Martin Joughin, Zone Books, 1990.
Pure Immanence: Essays on A Life, Deleuze, Gilles,translated by Anne Boyman, New York: Zone Books, ٢٠٠١.