خلاصه ماشینی:
نادر انتخابی در کتاب «ناسیونالیسم و تجدد در ایران و ترکیه» به پیدایش فکر ملیت یا ناسیونالیسم در ایران و ترکیه و بازتاب های نظری و عملی آن در فرهنگ سیاسی این دو کشور می پردازد و می توان گفت این اثر بیشتر در حوزه تاریخ اندیشه ها می گنجد؛ در حالی که در کتاب «دین، دولت و تجدد در ترکیه» به جای بررسی تاریخ تاملات نظری درباره دین و دولت در ترکیه، فرایند واقعی و تاریخی این رابطه را بررسی می کند و می کوشد نشان دهد در پی برخورد عثمانیان با غرب و آشنایی شان با اندیشه های جدید غربی چه تحولی در رابطه دین و دولت در این کشور پدید آمد.
چه عواملی زمینه ساز شکل گیری قشر روشنفکر ترک عثمانی شد؟ مهم ترین چالش های این روشنفکران «آلافرنگ» (ص3) چه بود؟ پیدایش قشر جدید روشنفکران که در عثمانی سده نوزدهم آنان را منور می نامیدند و به سبب گرایش شان به اندیشه ها و نهادهای غربی آلافرنگ هم خوانده می شدند پیامد اصلاحاتی بود که در دوره محمود دوم آغاز شد و پس از مرگ او در دوره ای که در تاریخ عثمانی به دوره «تنظیمات خیریه» معروف است (1839-1876) دامنه و ژرفای بیشتری پیدا کرد.
شماری دیگر از پژوهشگران که نگاهی تاریخی به پدیده ها دارند، می گویند درست است که مسیحیت به جدایی دو قلمرو باور داشته و در انجیل متی نیز آمده است: مال قیصر را به قیصر ادا کنید و مال خدا را به خدا (باب بیست دوم، 21) اما این حکم که هر دین ذات یا گوهری ویژه دارد مسئله ای را روشن نمی کند بلکه باید ریشه تفاوت ها را در شرایط تاریخی پیدایش ادیان و سیر تحول تاریخی جامعه هایی جست و جو کرد که اسلام و مسیحیت در آن ها رواج یافته است.