چکیده:
اری روبین در پژوهش خود با روش تاریخی- توصیفی، امامت موروثی را به شیعه نسبت داده است. وی در مستندسازی نظریه امامت موروثی، به احادیث اخوت، پسر نداشتن حضرت محمد صلی الله علیه وآله و خویشاوندی علی علیه السلام با ایشان، استناد جسته است. آنچه در ایراد بر ادعای روبین می توان مطرح کرد این است که، ایشان در بررسی یکی از اصلی ترین مولفه عقیدتی شیعه، بدون بررسی آیات مربوط به وراثت و تحلیل جامع از روایات مربوط به آن، صرفا با استناد به رویدادی تاریخی و بعضی از روایات مربوط به خلقت نوری که مربوط به فضایل اهلبیت علیهم السلام است، اعتقاد به امامت وراثتی را به شیعه نسبت داده است؛ علاوه بر این، به نظر می رسد داشتن پیش فرض مذهبی و نگاه عرفی به مسئله امامت، موجب شده است تا چنین اعتقادی را به شیعه نسبت دهد. در بررسی و نقد این نظریه با استناد به بعضی از آیات مرتبط و روایات وارده در کتب روایی معتبر، ضمن رد انتساب مذکور، نظریه صواب در ادله شیعه بر امامت ائمه علیهم السلام بیان شده است.
خلاصه ماشینی:
آنچه در ایراد بر ادعای روبین میتوان مطرح کرد این است که، ایشان در بررسی یکی از اصلیترین مؤلفه عقیدتی شیعه، بدون بررسی آیات مربوط به وراثت و تحلیل جامع از روایات مربوط به آن، صرفا با استناد به رویدادی تاریخی و بعضی از روایات مربوط به خلقت نوری که مربوط به فضایل اهلبیت ع است، اعتقاد به امامت وراثتی را به شیعه نسبت داده است؛ علاوه بر این، به نظر میرسد داشتن پیشفرض مذهبی و نگاه عرفی به مسئله امامت، موجب شده است تا چنین اعتقادی را به شیعه نسبت دهد.
در نقد ادعای نویسنده، تنها نقش وراثت (خویشاوندی، مواخات و خلقت نوری) و نگرش شیعه به آن در استدلال بر امامت حضرت علی ع بررسی شده است، و رابطه اجداد وصایتی با پیامبر اسلامص و ائمه ع در مقالهای جداگانه بررسی شد.
صرف نظر از ملاحظات مطرحشده که شاهدی بر عدم دلالت مواخات موروثی بر امامت ائمه شیعه است، شایان ذکر است، با وجود پذیرش اصل مواخات موروثی در حوزه فقه، اما بسیاری از روایاتی مواخات، جنبه کلامی دارد؛ یعنی هیچ ارتباطی با وراثت فقهی ندارد (طبرسی،1360، 76:2، کلینی، 1429ق،1: 502)، زیرا رویکرد روایات، ناظر به اتمام حجت پیامبرص در موضوع جانشینی است، که جنبه کلامی دارد؛ از این رو، اخوت مطرح در این دسته از روایات بر مواخات موروثی دلالت ندارد تا آنکه برای جانشینی ائمه به چنین وراثتی استدلال شود.