چکیده:
تلاش در راستای حذف یا محدودسازی عوامل و زمینه های بزهکاری و بزه دیدگی کودکان، به عنوان راهکاری موثر، همواره مدنظر سیاست گذاران پیشگیری از جرم و کج روی بوده است. اجرا و مدیریت برنامه های پیشگیری به همکاری و هماهنگی نهادهای متعددی محتاج است. در این بین نهاد آموزش به لحاظ ارتباط مستمر با کودکان و والدین و امکان اجرای برنامه های کنترل و پیشگیری در این نهاد از اهمیت بالایی برخوردار است. شناسایی عوامل خطر و رفتارهای پرخطر کودکان، که می تواند به دنبال تاثیر محیط های پرخطری چون خانواده و گروه هم سالان و یا شکست در هم نوایی با آن ها و جامعه ایجاد شود و اعمال و اجرای برنامه های پیشگیری در قالب برنامه های مرتبط با کودکان و والدین و مربیان، از مهم ترین وظایف نهاد آموزش محسوب می شود. آموزش مهارت های زندگی و مداخلات روانی- اجتماعی در محیط های مرتبط با کودکان، به عنوان رویکرد اجتماعی پیشگیری، و تقویت و حفاظت از آماج جرم در راستای محو و محدودسازی فرصت های ارتکاب جرم (پیشگیری وضعی) توسط نهاد آموزش قابلیت اجرایی می یابد. کارکردهای پیشگیرانه نهاد آموزش در کشور ما به دو صورت فوق قابل اجرا بوده، ولی با چالش های چندی، از جمله ناآشنایی کارگزاران نهاد آموزش به مقوله پیشگیری در معنا و مفهوم علمی و کاربردی آن و به تبع کمبود توجه به این مهم و همچنین فقدان ارزیابی دقیق و علمی از برنامه های ترویجی و علمی مواجه بوده و هست. در این مقاله سعی شده به انواع نقش های نهاد آموزش در امر پیشگیری از بزهکاری و بزه دیدگی با رویکردی تحلیلی پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
نهـاد آموزشـي (مدرسـه و پـيش از مدرسه ) در راستاي وظايف قانوني خود مبتنـي بـر حفاظـت و حمايـت جسـمي و روانـي از کودکان در محيط هاي آموزشـي و جامعـه پـذير کـردن آنـان بـا ديگـر نهادهـاي مـرتبط بـا پيشگيري نظير پليس ، دستگاه قضايي و نهادهاي حمايتي ارتباط منطقي و مـؤثري داراسـت ؛ امري که نبود آن به عنوان آسيبي جدي در اجرا و مديريت برنامـه هـاي پيشـگيري محسـوب مي شود (نيازپور، ١٣٨٥: ٧٣) تعامل و همکاري مؤثري بين نهاد آموزش با ديگر نهادها در اجراي برنامه هـاي متعـدد آموزشي مرتبط با دانش آموزان، معلمان و والدين از سوي نهاد آموزش، پلـيس و نهادهـاي حمايتي صورت ميگيرد.
الف - سازمان ملل متحد و ترويج فعاليت هاي پيشگيرانه مبتني بر آموزش سازمان ملل متحد، به عنوان مهم ترين و اثرگذارترين سازمان جهاني و فراملي، پيرامون پيشگيري از بزهکاري و بزه ديدگي کودکان اقدامات متعددي، از جمله صـدور و تصـويب قطع نامه ها و اسناد حمايتي، انجام داده است ، که در بين آنها ميتوان به تأکيد اين نهاد در امر آموزش و نقش آن در برنامه هاي پيشگيري مرتبط با کودکان پي برد.
از سوي ديگر در اين رهنمودها تکليف دولت ها بر فراهم سازي آموزش عمومي و همکاري با نهاد خانواده و والدين در راستاي آموزش و طراحي و اجراي برنامه هاي آموزشي و پرورشي را مورد توجه خاص خود قرار داده است .