چکیده:
موضوع مقاله پیش رو موضوع بررسی نقش طیب حاج رضایی در وقایع سال ١٣٤٢ و به خصوص قیام خونین پانزدهم خرداد و پاســخ به این پرسش است که چه عللی موجب روی گردانی طیب حاج رضایی از رژیم پهلوی و همراهی با نهضت امام خمینی (ره ) شد؟ کاملا مشخص است که مراحل پاسخ دادن به پرسش طرح شده ، نشانگر زاویه دید نویسنده نســبت به موضوع مقاله اســت و این تفاوت در زاویه دید، تفاوت پاسخ ها را در پی دارد. بر همین مبنا، برای پاســخ دادن به این پرســش ، سعی گردیده است تا از روزنه اقتصادی و جامعه شــناختی به موضوع نگریسته شود و آن دسته از عوامل که با این دو رویکرد مرتبط است مورد بررسی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
١٤ از سوی دیگر، فرزند طیب ، بیژن حاج محمدرضا، مداخله پدرش در جریان ٢٨ مرداد را برخاسته از عرق مذهبی وی عنوان کرده و می گوید: «بســیاری از علما و از جمله آیت الله کاشــانی نظرشــان این بود که بین کمونیزم و شاه باید جانب شاه را گرفت .
»٢٣ به این ترتیب ، وی منکر گرفتن پول از امـام خمینی (س ) در جریان ١٥ خرداد می شــود و بنابراین با تلاش های نصیری حکم طیب حاج رضایی و حاج اســماعیل رضایی که به ترتیب ســه و دو سال حبس بود، تغییر کرده و به اعدام تبدیل شد.
حاج مهدی عراقی در مورد جوانمردی طیب سخن رانده و حرکت وی در ٢٨ مرداد را ناشــی از تــرس او از توده ای ها عنوان می کند و از زبان امام خمینی (س ) در مــورد فعالیــت وی در این روز می گوید: «این ها اگر یک روزی کارهایی کرده اند، از روی آن عرق دینی بوده برای مقابله با توده ای ها و کمونیســت ها.
٥٦ با وجود این گزارش ها، حســین شاه حسینی معتقد است که طیب و حاج اسماعیل رضایی در قیام ١٥ خرداد نقشی نداشتند بلکه رژیم می خواست با اعدام ایشان از آنان به این خاطر که از اطاعت دربار خارج شــده بودند انتقام بگیرد.
»٥٨ روزنامه اطلاعات ، یک ماه بعد از واقعه و در تاریخ ١٥ تیر ١٣٤٢، از زبان فرماندار نظامی تهــران ، در مــورد «عاملین بلوای ١٥ خرداد»، آنان را اجیر شــده عنوان کرد و در مورد طیب حاج رضایی نوشــت : «طیب با دو میلیون ریال ، هفت دســته از هفت نقطه شهر حرکت داده اســت .