چکیده:
سطحبندی دهستانها بر اساس تغییرات کاربری اراضی روستایی معیاری برای تعیین مرکزیت بیشترین تغییرات کاربری اراضی روستایی و کشاورزی به کاربریهای ساخته شده و یکی از مسائلی است که امروزه بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. دغدغه اصلی زمین، موانع و محدودیت برای تامین آن است. به خصوص مرغوبیت زمینهای کشاورزی و ایجاد تعادل میان حفاظت و فشارهای توسعه، موضوعی است که باید بدان پرداخته شود. در این پژوهش هدف اصلی بهینهسازی استفاده از زمین است که با استفاده از سطحبندی دهستانها میتوان عوامل موثر را شناسایی و آنها را رتبهبندی نمود. بدینوسیله برای رسیدن به توسعه پایدار مشکلات مشخص شده و اقدامات لازم جهت برطرف نمودن آن انجام میگیرد. پژوهش حاضر که با هدف بررسی عوامل موثر بر روند تغییرات کاربری اراضی روستایی در شهرستان بندرانزلی صورت گرفته از روش توصیفی- تحلیلی کاربردی استفاده شده است و جامعه آماری در نظر گرفته شد کل روستاهای بندرانزلی (27روستا) است، که حجم جامعه آماری برابر با 6968 و حجم نمونه که با استفاده از روش کوکرال تعیین شده برابر با 364 است. همچنین شاخصهای که مورد ارزیابی قرار گرفته شامل: گردشگری، رشد جمعیت، توسعه کالبدی فضایی شهر و اقدامات عمرانی دولت میباشد. برای سطحبندی دهستانها از مدل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی Ahp استفاده شده است، که با توجه به محاسبات انجام شده دهستان لیجارکی حسن رود رتبه یک که بیانگر بیشترین میزان تغییرات است را دربر داشته. همچنین از نرمافزارExpert choice برای تحلیل دادههای مدلAhp ، نرمافزارArc Gis برای رسم نقشه و مدل نهایی استفاده شده است. نتایج حاکی است که از میان شاخصهای مورد بررسی گردشگری با توجه به قدمت و عملکرد در محدوده مطالعاتی نسبت به سایر شاخصها فعالتر بوده و با وزن نسبی 444/0 بالاترین اولویت را از لحاظ تاثیرگذاری در تغییر کاربری اراضی نسبت به سایر شاخص ها در محدوده مطالعاتی داشته است.
Classification of rural districts based on land use is a criterion for determining the centrality of most instances of land use change from rural and agricultural purposes to construct objectives، which has come to a brighter focus today than ever. The main concern is the obstacles and limitations in providing plots of land. Particularly، agricultural land quality and maintaining a balance between preservation and development pressures should be addressed. The main purpose of this study is to optimize land use. Detecting and rating effective factors can be performed by grading rural districts which helps us to identify the problems and take measures to overcome them. The purpose of descriptive-analytical-practical current study by using evaluating effective factors on the process of rural land is to change in Bandare Anzali city and Guilan of Iran. The statistical population، included all the villages of Anzali (=27) and sample size of 364، is calculated by using Cochran''s sampling method. The parameters that were evaluated included: tourism، population growth، physical development of the city، and civil measures taken by the administration in the area under study. In order to grade rural districts، the Analytical Hierarchy Process (AHP) model was used. Based on the results، tourism is the most effective index in rural land use change. Lijarkee district has mostly been affected and a wide area of its rural land has been exploited for construction purposes. In order to achieve sustainable development، effective policies and procedures should be fostered to change and control this process. Expert Choice Software was used for data analysis in Ahp Model، Arc Gis Software for drawing of maps and Excel Software was used for statistical analysis and calculations.
خلاصه ماشینی:
"جدول ١- شاخص های مؤثر در روند تغییرات کاربری اراضی در دهستانهای شهرستان بندر انزلی گردشگری توسعه فیزیکی شهر نام دهستان تعدادخانه های دوم روستاهای ادغام شده در شهر دهه 60 دهه 90 درصد رشد تعداد وسعت (کیلومتر) اقدامات دولت لیجارکی حسن رود 47 311 6/08 9 1/57 2 6/5 احداث منطقه آزاد تجاری، شهرک صنعتی، پادگان نیروی دریایی، راههای ارتباطی چهار فرضیه 80 338 4/6 10 -1/28 2 3 راههای ارتباطی منبع : مطالعات میدانی، ١٣٩١.
/ شکل ١- نقشه موقعیت شهرستان بندرانزلی در استان و کشور یافته های تحلیلی تحقیق : الف ) ساختن سلسله : در ابتدا برای ساخت نمودار سلسله مراتبی شاخص های مؤثر در تغییرات کاربری اراضی روستایی بر اساس مطالعات میدانی مشخص شد که عبارتند از ١ـ گردشگری؛ بر اساس تعداد خانه های دوم و احداث اقامتگاه های تفریحی و رفاهی در مناطق روستایی ٢ـ اقدامات عمرانی دولت که عبارتند از: احداث و بهسازی راههای ارتباطی بین روستایی ـ احداث منطقه تجاری آزاد بندر انزلی، شهرک صنعتی و پادگان نیروی دریایی ٣ـ جمعیت که رشد طبیعی جمعیت و مهاجرپذیری از ویژگیهای آن می - باشد که اطلاعات جمعیتی به کار رفته بر اساس نتایج سرشماریهای رسمی مرکز آمار است ٤ـ و در نهایت آخرین شاخص عبارتند از توسعه کالبدی فضایی شهر که مسیر توسعه آن به سمت اراضی روستاهای پیرامون شهر بوده و بدین وسیله تعداد چهار روستا در٤٠ سال اخیر در شهر بندرانزلی ادغام شده و دو روستای مجاور شهر نیز هم اکنون تحت تأثیر شهر بخش وسیعی از اراضی آنها تغییر کاربری داده شده و در حال پیوستن به محدوده شهر میباشند."
(
, 
, 
)
