چکیده:
در منطق قرآن، نفاق آسیب ایمان به شمار می آید، از این رو این مقاله به سنخ شناسی منافقان در قرآن مجید می پردازد. این هدف از طریق بررسی جامعه شناختی پدیده نفاق در آیات الهی با روش تحلیل محتوای کیفی، کدگذاری و مقوله بندی مفاهیم ممکن می گردد. تحلیل محتوای کیفی بخش زیادی از آیات الهی (حدود 200 آیه) که به این موضوع می پردازند، نشان می دهد که منافقان افرادی دو چهره اند و دائما در حال آمد و شد بین ایمان و کفرند. منافعشان تعیین کننده کنش ها، تصمیم ها، گفتارها و گرایش های آن هاست. دین ابزاری برای تحقق هدفشان است وگرنه دائما با آن در مبارزه اند. به دلیل دوگانگی و تضاد شخصیتی، به راحتی در جامعه، قابل تشخیص نیستند، به همین خاطر راه شناخت آن ها بروز نقاط عطف و حساس در زندگی است. در نتیجه نفاق آسیب جدی ایمان است که با چهار راهکار بازگشت، اصلاح خود و گذشته و پایبندی به دین و اخلاص، قابل اصلاح می باشد.
خلاصه ماشینی:
بنابراین از آنجا که نفاق آسیب ایمان به شـمار مـی رود، هـدف ایـن مقالـه بررسـی ویژگـی هـای برجسته و بارز منافقان از طریق گونه شناسی انسان در قرآن کریم است .
در آیـات ابتـدایی سـورٔە بقره انسان ها بر اساس رابطه ای که با دین دارند به سه سنخ تقسیم شده اند: اولین سنخ مؤمنان هستند که در این آیات شریفه ، شش ویژگی زیر برای آن هـا ذکـر شده است : ١.
اما اگر به جای صداقت ، دروغ در فرایند اجتماعی شـدن در فرد به گونه ای درونی گردد که ذات و حقیقت او را شکل دهد، شخصیتی باثبات و مستحکم مبتنی بر دروغ شکل خواهد گرفت که امکان راستگویی و صداقت برای فـرد فراهم نخواهد بود و اوست که به امانت الهی خیانت کـرده اسـت .
الف ) نفاق فردی ١ سنخ شناسی شخصیتی منافقان تحلیل محتوای کیفی آیات الهی نشان می دهـد منافقـان افـرادی هـستند کـه در جریـان جامعه پذیری ، دروغ و دوگانگی اصل و اساس شخصیت آن ها گردیده ، به تـدریج همـۀ رویکردهای عینی و ذهنی آن ها را در بر گرفته است .
(١۴٠ سنخ شناسی کارکردها و آثار نفاق آن گونه که تحلیل محتوای کیفی آیات الهی نشان می دهـد، نفـاق آثـار و کارکردهـای آشکار و پنهان ، اجتماعی ، فرهنگی و شخصیتی شوم و غیر قابل جبرانی را برای جامعـه و افراد دارد که به بخشی از آن ها اشاره می شود.