چکیده:
ارائهی ملاکی مشخص برای آغاز دورهای که با شروع آن با فرد همانند بزرگسالان برخورد میشود و مسوولیّت تام کیفری دارد، در هر نظام حقوقی از جمله حقوق اسلام و حقوق کیفری ایران امری ضروری است. در این مقاله با بررسی آیات و روایات مختلف دربارهی بلوغ و مسوولیّت کیفری و همچنین نظرات حقوقی به تجزیه و تحلیل ملاکهای مسوولیّت کیفری در آیات قرآن و روایات و احادیث معصومین (ع) و میزان تطبیق آن با معیار بلوغ و مسوولیّت کیفری که در حقوق کیفری ایران اعمال میشود، اشاره میگردد. بنابراین با بررسی مفهوم و ماهیت بلوغ، معیارهای ارائهشده برای تحقق بلوغ در مسوولیّت کیفری ابتدا در آیات قرآن کریم و سنت و پس از آن در نظر فقهای شیعه و در نهایت در حقوق کیفری ایران بررسی میشوند. در نهایت از این مباحث روشن میگردد که به موجب آیات قرآن کریم و سنت معصومین (ع) ملاک مسوولیّت نه صرفا تشریعی، بلکه مجموعه نشانههایی تکوینی است که در آن، سن موضوعیت ندارد و حداقل شرایط لازم برای تحقق مسوولیّت، در سنین مشخصشده محقق میگردد.
Limiting an exact age by presenting a determined criterion as to the beginning of the period when an under aged begins to behave like an adult and is considered as a liable person is of necessity in all legal orders، including the criminal law of the Islamic republic of Iran. Here، the issue of coming of age and being a responsible person in front of law، according to Quran verses is analyzed and compared with the legal and psychological opinions regarding the presented standards by the impeccable’s on puberty through verses in Quran specially the level of its comparison with puberty criterion and penal liability that exists in Iran which is implemented according to the ideological nature of religious laws in Iran.
خلاصه ماشینی:
"-3- روایاتی که به بلوغ جنسی توجه داشتهاند منظور روایاتی است که، احتلام در پسران و حیض در دختران را نشانهی بلوغ کیفری میدانند و هیچ اشارهای به سن برای تحقق بلوغ کیفری ندارد و در واقع بلوغ جنسی را تنها نشانهی تحقق بلوغ کیفری و مسؤولیت کیفری دانستهاند، که در اینجا به اختصار تعدادی از این روایات مورد بررسی قرار میگیرند: اولین روایت، صحیحه هشام است: امام صادق (ع) فرمود: «کودکی کودک با احتلام که همان اشد اوست، پایان میپذیرد و اگر محتلم شد و رشد او احراز نشد، سفیه یا ضعیف بود و ولی او باید مالش را در اختیار او قرار ندهد»(همان، 13، 141) 1 .
بنابراین، در حقوق فعلی ایران سن بلوغ جنسی در 9 و 15 سالگی تمام قمری، که نظر مشهور فقهای امامیه است، به عنوان تنها ملاک مسؤولیت کیفری نیز شناخته شده است و فرد دارای سن 15 یا 9 سال تمام قمری همانند افراد بزرگسال مورد بازخواست دستگاه عدالت کیفری قرار میگیرد و با او برخوردی مشابه همان برخوردی که با بزرگسالان میشود، میکنند.
6- نتیجه از توجه به بیانات فقها و همچنین روایاتی مانند دو صحیحه از عبدالله بن سنان و موثقه عمار ساباطی و روایات ابیبصیر از امام صادق (ع) و با اشاره به آیهی 152 سورهی انعام و آیهی 6 سورهی نساء، که به ترتیب به بلوغ اشد و بلوغ نکاح اشاره دارند، میتوان به این نتیجه رسید که معیار اصلی برای رسیدن به بلوغ جنسی در تحقق بلوغ کیفری و سن مسؤولیت کیفری در پسران، احتلام و در دختران، دیدن خون حیض است و سایر علایم و خصوصا سنین مختلفی که در روایات مشخص شدهاند صرفا نشانههایی است که طریقیت داشته و فاقد موضوعیتند ولی در هر حال باید بلوغ را امری تکوینی دانست، نه موضوعی صرفا تشریعی."