چکیده:
از جمله منابع تاریخی برای درک تحولات دوره ی ساسانی، آثار به جا مانده از مورخان بیزانس است که به لحاظ وجود اطلاعات مهمی که مشابه آن را در دیگر منابع نمی توان یافت، حائز اهمیت است.یکی از مهم ترین این منابع، تاریخ تئوفیلاکت سیموکاتا است که تاکنون درباره ی آن در مطالعات تاریخ دوره ی ساسانی، پژوهشی مستقل به عمل نیامده و تا حدودی ناشناخته باقی مانده است.موضوع این اثر، مناسبات ایران و بیزانس در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم میلادی است.تئوفیلاکت سیموکاتا در تاریخ خود، درباره ی مناسبات ایران و روم، تشکیلات داخلی شاهنشاهی ساسانی، تحولات اواخر دوره ی ساسانی، به ویژه، دوره ی پادشاهی هرمزد چهارم، طغیان بهرام چوبین و خسرو دوم، اطلاعات مهمی را ارائه کرده است. سیموکاتا، آخرین مورخ بزرگ بیزانس، با آنکه در نگارش تاریخ خود روشی گزینشی و متعصبانه داشته است، اما گزارش های نسبتا صحیحی را نگاشته است.این مقاله اهمیت و جایگاه تاریخ تئوفیلاکت را در مطالعات دوره ی ساسانی مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا سال بیستم ، دورة جدید، شمارة ٦، پیاپی ٨٦، پاییز و زمستان ١٣٨٩ جایگاه تاریخ تئوفیلاکت سیموکاتا در منابع عهد ساسانی 1 فرج الله احمدی 2 حمیدرضا پاشا زانوس تاریخ دریافت : ٩١/٣/٢٠ تاریخ تصویب : ٩٢/١/٢٤ چکیده از جمله منابع تاریخی بـرای درک تحـولات دوره ی ساسـانی، آثـار بـه جـا مانده از مورخان بیزانس است که به لحاظ وجود اطلاعات مهمی که مشـابه آن را در دیگر منابع نمیتوان یافت ، حائز اهمیت است .
میزان استفاده ی تئوفیلاکت از این اثر برای گـزارش حوادث شرق تا حدی بوده که فقط در بعضی موارد، به دیگر منابع تکیه کرده اسـت ؛ بـرای نمونـه ، او برای گزارش حوادث اولیه ی جنگ های ایران و روم از دیگـر منبـع ایـن جنـگ هـا یعنـی منانـدر اسـتفاده کـرده و در مـواردی انـدک، اطلاعـات کمـی را نیـز از منبعـی منسـوب بـه پـدر امپراتـور هراکلیوس ١، گزارشی منقول از مقام عالیرتبه ی دربار ساسانی و وقـایع نامـه ی کنسـتانتینوپلیتن ٢ کـه شاید به صورت منابع شفاهی در اختیار وی بودند، نقل کرده است .
همان طورکه قبلاً اشاره شد، روایات مربوط به ایران در تاریخ تئوفیلاکت ، در کتاب های اول ، دوم ، سوم ، چهارم ، پنجم و هشتم ارائه شده است ؛ اگرچه سیموکاتا درلابه لای توضیح جنگ های ایران و روم در زمان موریس ، درباره ی پادشاهان دیگر ساسانی پیش از هرمزد و خسرو دوم نیر، اطلاعاتی میدهد؛ برای نمونه ، داستان فرار قباد به کمک همسرش از زندان دربار ایران که منجر به پناه بردن وی نزد هفتالیان و درنتیجه ، بازگشت دوباره به تاج و تخت ایران شده بود، از جمله اطلاعات دیگری است که وی در ارتباط با مسائل سیاسی شاهنشاهی ساسانی در اختیار ما میگذارد.