چکیده:
اصول و روش تحقیق در هر عصری متاثر از اوضاع فرهنگی و اجتماعی همان عصر است.راویان و اخباریان مسلمان نخستین نیز در گردآوری روایات و تالیف آثار خود، ضمن تاثیرپذیری از فرهنگ عصر، شیوه ها و روش های تحقیقی مختلفی را به کار گرفتند.این شیوه ها و روش ها برخاسته از فضای فرهنگی و اجتماعی عصر و بیشتر مبتنی بر بیان شفاهی- روایی بود.اما با گذشت زمان، نقل شفاهی- روایی محض، اهمیت خود را از دست داد.بنابراین آن روش و شیوه ی تحقیق دچار تغییر و حتی تحول شد. در این مقاله می کوشیم تا چگونگی آغاز و روند شیوه ها و روش های تحقیق را، به اختصار، با تاکید بر شیوه ی کار راویان و اخباریان مشهور قرون اول تا سوم هـ.ق به بحث گذارده و پاسخی بر این پرسش ها بیابیم که آیا آن ها به چارچوب یا قالبی در جمع آوری اخبار و روایات تاریخی دست یافتند؛ یا هر کس بر اساس توانایی و استعداد خود راهی را برگزید و همچنین چرا و چگونه آن دوره، به عصر کتابت تحول یافت؟
خلاصه ماشینی:
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا سال بیستم ، دوره جدید، شماره ٦، پیاپی ٨٦، پاییز و زمستان ١٣٨٩ روش و شیوه ی تحقیق راویان و اخباریان از عصر روایی تا عصر کتابت (قرن های اول تا سوم هجری قمری ) 1 علی سالاری شادی تاریخ دریافت : ٩٠/١٠/١٠ تاریخ تصویب : ٩١/١٠/١١ چکیده اصول و روش تحقیق در هر عصـری متـأثر از اوضـاع فرهنگـی و اجتمـاعی همان عصر اسـت .
در این میان ، سؤال اساسی این است که در عصر روایی- شفاهی، روش تحقیـق راویـان بـه چـه شکل و شیوه ای بوده است ؟ آیا اصول و روش یکسان و تعریف شده ای داشتند یا اینکه هر راوی بـا دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا/ ٥١ اتکا به استعداد خود به آن میپرداخت ؟ دیگر اینکه عصر روایـی بـا چـه رونـدی بـه عصـر کتابـت رسید؟ روش های تحقیق در عصر کتابت چگونه بود؟ آیـا آن دوره ، بـه نسـبت عصـر روایـی دچـار تغییر و تحول شد؟ پیشینه ی تحقیق تألیفات تاریخی بسیاری که مسلمانان در طول تاریخ نگاشته اند، همواره مستلزم نوعی روش تحقیـق بوده است .
در این موضع ، گفتنی است که گزارش های متعددی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه از همان قـرن اول ، پیشگامانی مانند عروة بن زبیر (متوفای ٩٤) و ابن شهاب زهری (محمدبن مسلم ) (متوفـای ١٢٤) به تألیف هرچند پراکنده ی روایات و اخبار پرداختنـد و گویـا عـده ای نیـز آن هـا را تشـویق کردنـد.