چکیده:
در بسیاری از داستان های اساطیری، روایت های عامیانه و قصه های پریان ، تولـد قهرمـان ابعـاد اسطوره ای و افسانه ای چشمگیری دارد. زمینه های تولد قهرمان و چگونگی آن هـا بـر زنـدگی پسین او اثر میگذارد و موجب شگفتیهای بسیار در آینده اش میشود. در بیشتر داستان هـایی که خویشکاری تولد در آن ها برجسته است ، موانعی در تولد قهرمان پدید میآید کـه کهولـت والدین یا ناتوانی آنان برای داشتن فرزند ازجمله آن هاست . نکته درخور توجه در این دسته از داستان ها این است که کودک باوجود موانع بسیار به دنیا میآید و پس از زندگی مخاطره آمیز و شگفت انگیز به مقام قهرمانی میرسد. این پژوهش به بررسی تولد قهرمـان بـه عنـوان یکـی از بن مایه های رایـج داسـتان هـای اسـطور ای و عامیانـه مـیپـردازد . هـدف ایـن مقالـه ، تحلیـ روان شناختی تولد قهرمان و طبقه بندی انواع حکایت ها براساس نوع تولد وی در قصه هاسـت . شیوة تحقیق تحلیلی- توصیفی است . براساس نتیجه پژوهش ، انواع خویشکاری تولـد در ایـن ١. دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا * nasrinshakibi@yahoo.com ٢. دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگ اه الزهرا دسته ها جای میگیرد: تولد بدون منشا پدر و مادر، تولد با یک منشا (پـدر یـا مـادر)، ازدواج پادشاه با دختری خاص (گاه پری) برای تولد قهرمان ، تولد قهرمـان در زمـان کهولـت پـدر و شرط خوردن سیب برای باروری مادر.
In many of mythical، folklore and fairy stories، the birth of the hero has many mythical and fictional characteristics. The grounding of the birth of the hero traces on the hero’s future life. In many stories، which have the birth function، there are many barriers in the birth process. Among these obstacles، we can name aging parents and their disability to have a child.
The remarkable point in this story is that the child، despite many barriers، is born، and after a dangerous and wonderful life، becomes a hero. The main goal of this article is the psychological analysis and classification of the type of tales.
This research investigates the birth of the hero as a current theme in mythical، folklore and fairy stories، and its conclusion shows that we can classify the different types of birth function in the following groups as: the birth without parent origin، the birth process with one origin (father or mother)، the marriage of the king with particular girl (sometimes a fairy)، and the birth of the hero in the aging parent time and eating apple condition for mother.
خلاصه ماشینی:
"زمانیکه مادر درحال پاک کردن ظرف پـر از نخـود اسـت ، این کودک شگفت انگیز که بعدها قهرمان قصه میشود، به دنیا میآید؛ به ایـن ترتیـب کـه یک دانه نخود از ظرف بیرون میافتد و از زیر پوستش یک لپه ظاهر میشـود و بـا مـادر خود سخن میگوید (خدیش ، ١٣٨٧: ٥٣٠).
او پس از تلاش فراوان با یکی از پریـان بـه نـام روزافـزون ازدواج مـ کنـد و صاحب فرزندی به نام مهر میشود که در ادامه داستان برای یافتن مـاه - دختـر زیبـای پادشـاه مغرب که با دیدن تصویری به او دل باخته است - کارهای قهرمانانه بسـیاری انجـام مـ دهـد (اسلام پناه ، ١٣٨٩: فشرده ای از همه کتاب ).
در این کتاب نیز مانند جامع الحکایات و دیگر روایت های عامیانه و قصه های پریان ، کنش قهرمانی کودک پس از رسیدن بـه دور ة بلـوغ و آغـاز مرحلـه تشرف در مقایسه با چگونگی تولد او و سپری شدن دوران کودکیاش ، اهمیـت خاصـی دارد این کتاب عرصه ای برای رشد و حرکت قهرمان به سوی اعمال قهرمانی پدید میآورد؛ بنابراین رفتارهای خارق العادة او و واکنش به آنچه سرنوشت محتوم دربرابـرش نهـاده اسـت ، اهمیتـی بنیادین دارد.
نکته درخور توجه در خوانش این داستان هـا ایـن اسـت کـه در اغلـب حکایـت هـای جامع الحکایات و هزار و یک شب ، ستاره شناسان و طالع بینان پادشاه را از راز فرزنددارشدن آگاه میکنند که در مواردی، این آگاهی ملزم به ازدواج با دختری از سرزمینی دیگر است ."