چکیده:
منبع اصلی اندیشه های اقتصادی امام علی (ع )، نهج البلاغه و منابع دیگری مانند غررالحکم و دررالکم آمدی، اصول کافی و غیره است که در آن با استناد بر خطبه ها، نامه ها، کلمات قصار و همچنین سیره اقتصادی آن حضرت ، با دیدگاه های اقتصادی وی آشنا میشویم . اندیشه های اقتصادی امام علی(ع ) ملهم از قرآن ، کتاب مقدس مسلمانان و سنت پیامبر اسلام (ص ) است و به عنوان الگویی برای جوامع و حکومت های اسلامی میباشد. مهم ترین اصول تفکرات اقتصادی امام علی(ع ) را میتوان در ٦ اصل زیر مطرح نمود: ١- رعایت عدالت در تمام شئون اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، ٢- فقرزدایی در جامعه اسلامی، ٣- سیاست های مالی، ٤- مقابله با مفاسد اقتصادی، ٥- وظایف اقتصادی دولت اسلامی و ٦- رعایت قناعت و ساده زیستی در زندگی فردی و اجتماعی. نتایج تحقیق حاکی از آن است که رعایت اصول فوق ، نوید بخش یک جامعه اسلامی مطابق با دیدگاه های امام علی(ع ) در نهج البلاغه میباشد؛ جامعه ای که در آن حقوق افراد مطابق با استحقاق آن ها تامین شود، فقر و تکاثر ثروت و مفاسد اقتصادی در جامعه وجود نداشته باشد و همه مردم دارای یک زندگی سادتمند در دنیا و آخرت باشند.
خلاصه ماشینی:
"سیاست های آن حضرت در برخورد با مردم و اصناف مختلف برای جلوگیری از مفاسد اقتصادی، شامل موارد زیر بود: - توجه به معیشت عموم مردم - نظارت بر رفتار اصناف - اشاعه فرهنگ ساده زیستی در بین مردم و پرهیز از تجمل گرایی - برخورد قاطع با مفسدان اقتصادی اصل پنجم : وظایف اقتصادی دولت اسلامی از دیدگاه امام علی(ع )، دولت اسلامی نه تنها مهم ترین عنصر تشخیص دهنده ساختار سیاسی و اجتماعی محسوب میشود، بلکه چه از حیث نظری و چه از حیث عملی یکی از عناصر ساختار اقتصادی نیز به حساب میآید.
راهکارهای وظایف دولت اسلامی از دیدگاه امام علی(ع ) از جمع بندی سخنان و سیره امام علی(ع ) در نهج البلاغه و منابع دیگر، میتوان وظایف مهم اقتصادی دولت اسلامی را در موارد زیر خلاصه نمود: ١- اخذ مالیات عادلانه از مردم و هزینه نمودن درآمدهای مالیاتی برای توسعه و عمران کشور ٢- توزیع عادلانه ثروت و درآمد در جامعه ٣- حمایت از تولیدکنندگان ، صاحبان صنایع و بازرگانان ٤- نظارت بر وجود یک نظام قیمت گذاری عادلانه ٥- مقابله با احتکار و گران فروشی ٦- نفی ربا در معاملات اقتصادی ٧- مقابله با مفاسد اقتصادی (از قبیل : سوء استفاده های مالی و انحصارگری و سودجویی) ٨- مقابله با فقر، ایجاد رفاه اجتماعی و کمک به نیازمندان ٩- نظارت و بازرسی بر عملکرد کارگزاران دولتی اصل ششم : رعایت قناعت و ساده زیستی در زندگی فردی و اجتماعی قناعت در متون دینی و اخلاقی به معنی رضایت داشتن به امکانات زندگی در حد کفاف است ."