چکیده:
حکومت های محلی گیلان، دیلمان و مازندران هم زمان با تشکیل حکومت علویان طبرستان روابطی مبتنی بر حفظ موجودیت خود شکل دادند. در این فرایند رفتارهای متفاوتی از باوندیان، پادوسبانان و جستانیان به ظهور رسید. گاه تقابل وگاه هم گامی و تساهل شیوه رفتاری ایشان و هدف همه آن ها حفظ حاکمیت و ماندگاری بود؛ از این رو با تلاش برای موجودیت سیاسی خود به حفظ قلمرو، حکومت و جمعیت پرداختند. داده های تاریخی نشانگر شیوه های برقراری رابطه و نحوه استفاده از آن برای استمرار قدرت است. در پاسخ به پرسش از علت برقراری ارتباط حکومت های محلی منطقه با علویان طبرستان، در این پژوهش با تبیین مواد تاریخی به حفظ حاکمیت به عنوان علت مهم ارتباط پرداخته شده است که با شیوه های متفاوتی از سوی حکومت های مختلف اعمال شد. یاری جستن توسط جستانیان، دوگانگی رفتاری توسط پادوسبانان و تقابل از سوی باوندیان رفتارهای غالب هر یک در مقابل علویان طبرستان بود.
خلاصه ماشینی:
حکومت های محلی (باوندیان ، پادوسبانان و جستانیان )، علویان طبرستان ، زیدیان ، گیلان ، دیلمان ، مازندران مقدمه حضور هم زمان نهادهای سیاسی و مذهبی در حوزۀ جغرافیایی جنوب دریای مازندران نوع تعامل و شیوۀ رفتاری خاصی را در تاریخ شکل داد.
تلاش پادوسبانان ١ و جستانیان ٢ برای حفظ موجودیت تاریخی خود در سرزمینی که زادگاه نیاکانشان و عرصۀ قدرت آنان بود، موجب گردید در پهنۀ بازی تاریخ با ورود اقوام جدید مسلمان ، گزینشی تاریخی مبنی بر حضور گروه هایی از مسلمانان ، همچون زیدیان ، که تابع خلافت عباسی نبودند، رقم زنند و با تسهیل در ورود ایشان به منطقه در حوزۀ رقابت با گروه های مسلمان قرار گیرند.
باو فرزند شاپور بنیان گذار این سلسله در خدمت خسروپرویز قرار داشت و پس از فروپاشی حکومت ساسانیان فرزندان و نوادگان وی در این در مقابل ، زیدیان که پس از قیام زیدبن علی بن الحسین (ع ) در دورۀ امویان و با قیام هایی همچون قیام نفس زکیه و قیام فخ در دورۀ عباسیان (اصفهانی ، ١٣٣٩: ١٧٠/٢-١٧٥)، در تقابل با قدرت مرکزی جهان اسلام قرار گرفته بودند و رویای خلافت در سر می پروراندند، مهاجرت به مناطق مستعد امر دعوت را پیشه ساخته ، با استفاده از فرصتی که در منطقۀ مذکور در اختیارشان قرار گرفت ، بذر دعوتی پاشیدند که به ساختار حکومتی تبدیل شد.
پادوسبانان حفظ قلمرو خویش را ابتدا در ارتباط دوستانه با زیدیان و یاری خواستن از ایشان در مقابل ظلم والی طاهری و تصرف مراتع کجور جستند (طبری ، ١٣٧٥: ٦١٣٤/١٤- ٦١٣٥) عبدالله بن ونداامید، محمد خیان وآفریدون بن قارن از پادوسبانانی بودند که به علویان طبرستان در غلبه بر منطقه یاری رساندند(ابن اسفندیار، بی تا: ٢٢٨)، اما دوره های بعدی به کشمکش و مقابله گذشت .