اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر توسعة تجارت درون‌صنعتی دوجانبة ایران و ترکیه مقاله

تجارت درون‌صنعتی به صادرات و واردات هم‌زمان کالاها و خدماتی اطلاق می‌شود که در یک گروه صنعتی مشابه دسته‌بندی می‌شوند. اهمیت توسعة تجارت درون‌صنعتی بین شرکای تجاری در استفاده از تنوع در یک محصول خاص و همچنین انتقال تکنولوژی و دانش فنی تولید است. ایران نیز در راه پیشرفت و توسعة روابط برون‌مرزی تجاری خود نیازمند الگویی مناسب برای تولید و صادرات کالاها و همچنین واردات مواد و کالاهای مورد نیاز است که از تنوع و فناوری بالایی برخوردار باشند. ترکیه یکی از شرکای تجاری مهم ایران است که، با توجه به همسایگی آن با ایران، روابط اقتصادی بین دو کشور نیز به مرور زمان به سمت تجارت درون‌صنعتی گسترش یافته است. با این ‌حال، از عوامل اثرگذار در روابط آتی تجاری دو کشور می‌توان به سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اشاره کرد، که در توسعة تجارت درون‌صنعتی دوجانبه بین آن‌ها می‌تواند بسیار اهمیت داشته باشد. در این مقاله به موضوع مذکور در قالب بررسی یک فرضیه پرداخته شده است. بنابراین، در قالب یک الگوی اقتصادی‌سنجی اثر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر تجارت درون‌صنعت ایران و ترکیه در اکثر صنایع کارخانه‌ای، با استفاده از داده‌های تلفیقی، طی دورة 1996 ـ 2010، ارزیابی شده است. ذکر این نکته لازم است که شاخص تجارت درون‌صنعت (IIT) با استفاده از معیار گروبل- لوید‌ و بر اساس طبقه‌بندی دورقمی کدهای (ISIC) محاسبه شده است. نتایج تجربی نشان می‌دهد که جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی‌ اثر مثبت و معنی‌داری در جریان تجارت درون‌صنعتی ایران و ترکیه و توسعة آن داشته است.

Intra-industry trade (IIT) comprises of instantaneous imports and exports of goods and services which are handled in a same industry. The importance of IIT between trading partners refers to those tradable products that provide them with diversity and high technology. To expand its foreign trade relations، Iran indeed requires such trade patterns that include diversification of goods and services and hi-tech products as well. Iran has expanded its economic relations through intra-industry trade with one of its largest neighbors، Turkey، during recent decades. Of major determinants، foreign direct investment (FDI) should play a crucial role in promoting bilateral intra-industry trade flows of both partners.This paper has thus tested the hypothesis of relationship between IIT and FDI of the countries. Using panel data of both countries over the period 1996-2010، we have estimated an econometric trade model to explore the effect of FDI attraction on the bilateral IIT flows. The IIT indexes for commodity groups in form of two- digit ISIC have been measured using the Grubel-Lloyd approach.The empirical results have shown that attracting FDI has positively and significantly affected the Iran-Turkey bilateral intra-industry trade flows during the period under consideration.

"در زمینۀ تجارت درون صنعت (IIT) مطالعاتی انجام شده است ، از جمله دایوتویـک و همکاران ٣ (٢٠١٤) با استفاده از روش حداقل مربعات معمـولی، پانـل پویـا٤ (GMM)، و مدل های پاسخ جزئی ٥ همگراییهای تجـاری در چهـارچوب تجـارت درون صـنعت بـین کشورهای اروپای مرکزی، شرقی، و جنوب شرقی ٦ و کشورهای EU١٥ و وسعت آن هـا را برای دورة ١٩٩٨ ـ ٢٠١٠ درنظر گرفتند. فوکائو و همکاران ٣ (٢٠٠٣)، در چـارچوب الگـوی فـالوی (١٩٨١)، تـأثیر آزادسـازی سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در میزان تجارت درون صنعت بررسی کردند و بـه ایـن نتیجه رسیدند کـه جـذب ایـن نـوع سـرمایه گـذاری عامـل مهمـی در تقویـت تجـارت درون صنعتی است . بـر اسـاس روش گروبـل - لویـد، شاخص تجارت درون صنعت متقابل کشورها از رابطۀ ٦ به دست می آید: (رجوع شود به تصویر صفحه) متحده را در تجارت درون صنعتی دوجانبه با چین را با اسـتفاده از شـاخص GL بررسـی کرد که در آن از رابطۀ ٧ استفاده شده است :  به طوری که مـدل در فـرم لگـاریتمی اسـت و IITit شـاخص تجـارت درون صـنعتی دوجانبه بین دو کشور در بخش i اسـت . در این مقاله نخست با به کارگیری شاخص گروبل - لوید تجارت درون صـنعت بـه صـورت متقابل میان ایران و ترکیه برای تمام گروه هـای کـالایی در سـطح کـدهای دورقمـی بخـش صنعت شامل کدهای ١٥ تا ٣٦ طبقه بندی اسـتاندارد بـین المللـی رشـتۀ فعالیـت اقتصـادی (٣."