چکیده:
در این مقاله به بررسی وتبیین دیدگاه هالیدی در قالب زبانشناسی نقشگرای سازگانی پرداخته شده و مفاهیمی نظیر فرانقشهای سهگانة اندیشگانی، بینافردی و متنی تبیین وفرایندهای مادی،کلامی،رفتـاری،ذهنـی ورابطهای تـوضیـح داده شـده اسـت.سپس به نقش همانبازان فرایند،کنشگران،کنشپذیران و حامل و محمول پرداخته شده و در پایان، عناصر پیرامونی فرایند و طرح واژگانی متن نیز از نگاه هالیدی توضیح داده شده است. بر مبنای این دیدگاه، تحلیلی از نینامه سرودة مولوی ارائه شده است. در نینامه از21 فرایند رابطهای، 13فرایند مادی،7 فرایند کلامی، 4 فرایند ذهنی و3 فرایند رفتاری استفاده شده است. همچنین مولوی بیشتر از افعال ربطی سود جسته است. همانبازان فرایند در نینامه بیشتر شامل نی، شاعر، هر کس و یار است. در میان همانبازان، کنشگرهای نی، شاعر و هر کس بسامد بیشتری دارد. عناصر پیرامونی این شعر شامل عناصر مکانی، زمانی و چگونگی است. میزان بهرهگیری مولوی از دستة مثبت طرح واژگانی در نینامه بیشتر از دستة منفی است.
In this paper we investigate Halliday''s analytical approach of Systemic Functional Linguistics and explain concepts such as Ideational Metafunction،Interpersonal Metafunction،Textual Metafunction and material،verbal، behavioral،mental and relational processes. We then discuss the role of the Participants of Process،Actors،Inactive Persons،Carriers and Predicates،as well as the Circumferential Elements of the Lexical Plans from the point of view of Halliday. Based on this model،an analysis of Rumi''s «the Song of the Reed» is subsequently offered. In this introductory poem to his well known Masnavi،Rumi has used 21 Relational Processes،13Material Processes،7 Verbal Processes،4Mental Processes and 3Behavioral Processes. In addition،Molavi has mostly used linking verbs. Participants of Processes in «the Song of the Reed» mostly include the reed،the poet، anyone، and the companion. Among these participants،the reed،the poet and anyone have a higher frequency of appearance. Circumferential elements of this poem include location، time and quality elements. Rumi has most used positive lexical plans،rather than negative categories in «the Song of the Reed».
خلاصه ماشینی:
بررسی و تحلیل «نی نامه » سرودة مولوی بر مبنای زبانشناسی نقش گرای سازگانی * علیرضا نبی لو دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم ، ایران (تاریخ دریافت : ٩١/٩/٢٢، تاریخ تصویب : ٩١/١٢/٥) چکیده در این مقاله به بررسی و تبیین دیدگاه هالیدی در قالب زبانشناسی نقش گـرای سـازگانی پرداختـه شده و مفاهیمی نظیر فرانقش های سه گانة اندیشگانی ، بینافردی و متنی تبیین و فرایندهای مادی ، کلامی ، رفتـاری ، ذهنـی و رابطه ای تـوضیـح داده شـده اسـت .
در تحلیل های معمول دستوری، نمی توان بـه دستـه بندی سطوح مختلف فرایندها و نیز هم انبـازان آنهـا دسـت یافـت ، امـا در ایـن پـژوهش درمی یابیم که مولوی بیشتر از فرایندهای رابطه ای استفاده کرده و به وجود و هسـتی رویـدادها توجه بیشتری داشته است ، او با بهرهگیری از فرایندهای مادی - که نسبت به فراینـدهای ذهنـی بیشتر است - سعی دارد مطالب و مفاهیم مورد نظر خود را قابـل دریافـت و ملمـوس نمایـد و خواننده را به این افکار، نزدیکتر کند و فاصله و حصار را از بین خود و مخاطب ، بردارد.
پیش از آن که به بررسی اجزای نی نامه و تبیین تفکرات مولـوی در ایـن ابیـات بپـردازیم ، لازم است مقداری دربارة دیدگاه هالیدی توضیح دهیم : زبانشناسی نقشگرای سازگانی (Systemic Functional Linguistics) در تحلیل و مطالعة ادبیات، ظرفیت خوبی دارد و نظریة هالیدی که بر مبنای این رویکرد، شـکل گرفتـه ، در نشـان دادن دقایـق متون ادبی و تحلیل نظاممند آن، درخـور توجـه اسـت .