چکیده:
مباحث مربوط به مشروطه از زمان پیروزی آن جنبش تاکنون موضوع بحث هـستند ودربـارة آنهـا اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف نظرها از معنای کلمه مشروطه گرفته تا فهم آن و علل پیـدایش آن و حتی پیروزی یا شکست آن را دربرمیگیرد.این اخـتلاف نظرهـاو ابهـام هـادرمیـدان عمـل اجتماعی، سردرگمی بزرگی به وجودآورده است ؛ به گونه ای که نه سنت شـکنیهـاو نـوآوریهـای مشروطیت و نه تلاش های محققان نتوانسته است پاسخ روشنی برای این اختلاف نظرها ارائـه دهـد. بررسی متن مذاکرات مجلس اول مشروطیت میتواند بخش قابل تـوجهی از ایـن اخـتلاف نظرهـاو ابهام ها را روشن کند. نمایندگان آن دورة مجلس از میان اصناف گوناگون برگزیـده شـده بودنـدو بنابراین فهم و درکی متناسب با بینش مـوکلان خـود از مـشروطیت داشـتند.ترتیـب مـذاکرات و مصوبات مجلس منعکس کنندة معرفت و شناخت نمایندگان ازعوامل موثر در موفقیت یـا شکـست مشروطیت است . به عبارت دیگر، این مذاکرات لایه هایی از خواسته های مشروطه خواهان راآشـکار میسازد که بر نیازهای جامعه در مسیر مدرن شدن منطبق است و کنش مشروطه خواهان و مـذاکرات نمایندگان را مکمل یکدیگر میسازد.
The constitutional issues، since the Constitutional Movement triumph in Iran in 1906 until now، have been discussed، as there are disagreements on them، from the meaning of constitution to it causes and even its successes and failures. These disagreements and ambiguities، in the field of social action، have led to confusion. Neither breaking with the tradition nor constitutional innovations، and even not the effort of researchers did not provide clear answers to these disagreements. A review of the First Constitutional Assembly’s debates can resolve some of these disagreements and ambiguities. As the representatives of that assembly were selected by various guilds، their views provide us with their clients’ vision of the Constitution. The order and sequence of debates and legislations reflect an understanding of the factors influencing the success or failure of the Constitution in representatives’ mind. In other words، these discussions reveal constitutionalists’ layers of demands that conform with requirements of a modern society. Constitutionalists’ actions and the proceedings of the assembly complement each others.
خلاصه ماشینی:
ماهیت و مفهوم مشروطیت در مذاکرات نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی مرتضی منشادی * استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد (تاریخ دریافت :٩ /٣/ ٨٨ تاریخ تصویب :٨٨/١٢/١٢) چکیده : مباحث مربوط به مشروطه از زمان پیروزی آن جنبش تاکنون موضوع بحث هـستند ودربـارة آنهـا اختلاف نظر وجود دارد.
با توجه به آنچه گفته شد،و برای نشان دادن درک نمایندگان نخستین مجلس شورای ملـی از حکومت مشروطه ،در اینجاپیش فرض هاو مشخصات حکومت مشروطه را به عنـوان یکـی از انواع دولت های مدرن ، شرح میدهیم .
یحیی دولت آبادی که خود از فعالان رویدادهای مشروطه خواهی است ،درخـصوص فهـم عمومی از مشروطه مینویسد،در اوایل مشروطیت و تشکیل مجلس شورای ملـی، نزدیـک بـه هزار نفر از علما، رجال و اعیان تهران حاضر بودندو درمیان آنان به غیـراز تعـداد انـدکی کـه میدانستندمقصود چیست ، دیگران بیاطلاع وسردرگم بودند، «اسم مجلس میشـنوند، حـرف مشروطه و قانون اساسی به گوششان میخـورد، امـا قـانون یعنـی چـه ، مجلـس کـدام اسـت ، مشروطه چیست ؟ نمیدانند...
پرسش اساسی این است که حکومت مشروطه به عنوان یکی از انواع دولت مدرن ، تـا چـه اندازه با آنچه نمایندگان اولین مجلس شورای ملی در نظر داشتند، قابل تطبیق میباشد؟ نمایندگان نخستین مجلس شورای ملی و مشروطیت .
این مذاکرات در جلسات دیگر نیز ادامه یافت (جلسۀ روز شنبه سیزدهم ذیحجۀ سـال ١٣٢٥، روز یکـشنبه ٢٨ ذیحجۀ ١٣٢٥، مذاکرات مجلس اول ، صص ٥٦١-٥٥٩و٥٧٥-٥٧٤) سـرانجام ، نماینـدگان دورة اول مجلـس شورای ملی، با تدوین قانون اساسی و متمم آن ، به مسئلۀ مطبوعات جنبۀ قانونی دادندو بـرای حقوقیکردن افـراد دخیـل در امـور روزنامـه نگـاری، قـانون مطبوعـات رادر ١٨بهمـن ١٢٨٦ خورشیدی، در ٥٣اصل به تصویب رساندند.