چکیده:
شناسایی استفاده از بمب شیمیایی به عنوان یک بزه در حقوق بین الملل عرفی سابقه ای دیرین دارد. فارغ از راهکارهای دیپلماتیک و نظامی، یکی از راه های مقابله با هر جرم بین المللی از جمله بهره وری از سلاح شیمیایی، محاکمه مجرمان در دیوان کیفری بین الملل می باشد که امروزه تنها مرجع رسیدگی با صلاحیت کیفری در سطح بین المللی است. با این حال، با توجه به عدم تصریح به بمب شیمیایی در اساسنامه دیوان، در بین حقوق دانان این اختلاف وجود دارد که آیا این دیوان صلاحیت رسیدگی به جرم استفاده از سلاح شیمیایی را دارا می باشد یا خیر. تفسیر مضیق و استناد به اسناد پیش نویس اساسنامه دلایل عمده حقوقدانان، در عدم صلاحیت دیوان می باشد. با این حال، نوشتار حاضر با ترکیب اصول تفسیری حقوق کیفری مانند تفسیر مضیق و عدم توسل به قیاس که در اساسنامه دیوان به آن تصریح شده است و اصول تفسیر معاهدات در حقوق بین الملل که در کنوانسیون حقوق معاهدات وین 1969 ذکر گردیده از جمله تفسیر لفظی و غایی، در نهایت نتیجه گیری می نماید که به رغم عدم تصریح این امر در اساسنامه دیوان، این مرجع دارای صلاحیت رسیدگی به این جرم می باشد و این برداشت، با تفسیر مضیق و یا منع تفسیر موسع و استفاده از قیاس در تفسیر متون حقوق کیفری تعارضی ندارد.
Using the chemical weapon has been recognized as an atrocious crime by customary international law for a long time. Regardless of diplomatic and military responses to the international crimes، nowadays، criminals can be prosecuted by the international criminal court. However، because there is no explicit statement in the statute of this court (Art.8) in relation to the criminalization of the chemical weapon usage، there is some vagueness in the jurisdiction of the court in this respect. Some international scholars believe that based on (I) strict interpretation، and (II) deletion of this weapon from the draft of the ICC statute، the court has no jurisdiction over chemical weapon. However، scrutinizing the problem، this paper combines special forms of interpretations in criminal law such as strict interference and، some kinds of interpretations in international law which mentioned in the Vienna convention on law of treaties 1969. Finally، it concludes that by recourse to teleological and literal interpretations، the court has the jurisdiction to prosecute this crime.
خلاصه ماشینی:
استفاده از ١١٣٠٠٠ تن مواد شیمیایی در جنـگ جهانی اول باعث حدود یک میلیون و سیصد هزار صـدمه شـد، (١٢٨ :١٩٧١ ,Robinson) ٢٥٢ نوبت بهره وری عراق از این سلاح علیه ایران در جنگ هشـت سـاله :٢٠٠٥ ,Abtahi) (١٦٤١ که تنها در یک مورد حمله به سردشت در ١٣٦٦ چهار هزار کشته و زخمی بر جـای گذارد (اردلان ، ١٣٨٩: ٩٩٥) ، اسـتفاده عـراق از سـلاح شـیمیایی در ١٦ مـارس ١٩٨٨ در حلبچه که باعث مرگ ٣٥٠٠ تا ٥٠٠٠ کرد شد(٦٣٦ :٢٠٠٥ ,Shelton) استفاده پرتغـال از این بمب علیه گینه بیسائو، موزامبیک و آنگولا که سازمان ملل در سال ١٩٧١ آن را تقبـیح نمود(٧٠ :٢٠٠٨ ,Haye)٢ و تهدید به استفاده مجدد عراق از ایـن سـلاح در جنـگ خلـیج 3 فارس همگی نشان از گستردگی و وخامت استفاده از این سلاح دارد.
لـذا بـا ایـن نگـرش ، عبـارت «سلاح های سمی »، باید به گونه ای تفسیر شود که مجرمین بین المللی بی کیفـر نماننـد و در این گونه تفسیر نیز سلاح شیمیایی وارد در صلاحیت دیوان کیفری بین الملل خواهد شد.
به همین جهت بر این عقیده شدند که با توجه به حذف جرم انگاری سلاح شیمیایی در کنفرانس رم ، دیوان کیفری بین الملل صلاحیت رسیدگی به بهره وری از بمب شیمیایی را دارا نمی باشد.
از طرفی تفسیر غایی اساسنامه رم و با توجه به سیاق کلی آن می توان بر این امر بود که دیوان کیفری بین الملل پیش شرط لازم برای اعمال صـلاحیت نسـبت بـه اسـتفاده از ایـن سلاح ها را دارا می باشد.