چکیده:
قصیده رائیه سعدی در سوک بغداد را می توان به سبب مضامین والای انسانی و برخورداری از بسیاری از وی‍ژگیهای ادبی همچون اسلوب سهل ممتنع ، دقت در گزینش و انتخاب واژگان، تناسب و همبستگی میان لفظ و معنا، قوت و استحکام اسلوب، فضای موسیقایی اندوهناکی که متناسب با موضوع اصلی- که حاصل دقت در کاربرد بحر عروضی و انواع بدیع لفظی و معنوی و سازگاری و هارمونی آواها با فضای معنوی قصیده است- و نیز به علت انتقال عواطف مختلف انسانی در عصر خود، یکی از شاهکارهای ادب عربی در حوزه مراثی به شمار آورد؛ اما با این حال برخی از ناقدین این ویژگیها را نادیده انگاشته و با ابراز نظرهای کلی و گاه ناصواب، سعی کرده اند اشعار عربی سعدی را کم ارزش و نازلتر از اشعار فارسی او نشان دهند. از سوی دیگر برخی نیز با افراط در تحسین و تمجید از آن سوی بام افتاده و سعدی را تا سر حد شاعرترین شعرای عرب به شمار آورده اند. مقاله حاضر به منظور کشف و نمود حقیقت و پاسخ به شبهات و ایرادتی از این دست، این قصیده را که مشهورترین قصیده عربی او به شمار می آید، برای اولین بار در میزان نقد کاربردی از زوایای مختلف بررسی کرده است تا در نهایت با تکیه بر شواهد علمی و عینی، دانسته شود سعدی در سرودن این قصیده و تحقق هدفی که داشته تا چه حد موفق بوده و از چه جایگاه ادبی در این حوزه برخوردار است.
Sa'adi's A'l-raeye on the elegy of Bghdad can be considered as one of masterpieces of Arabic literature for including exalted human subjects، having literary characteristics such as simple style which is eloquent as well as paying attention to the diction، the coordination among words and their significances ، the solidity and the strength of style، the atmosphere of sad music which is in line with the main subject of the ode and in fact is the result of paying attention to the use of meter and various kinds of embellishment and the harmony of voices and finally in transmitting various human emotions. Nevertheless some of the critics do not consider these literary characteristics and by generalizing and sometimes inappropriate views have tried to show the Arabic poetry of Sa'adi unworthy. On the other hand some of the critics have been extreme in praising him and trying to show Sa'adi as the greatest Arabic poets. The present study aims to explore and signify the truth and provide answers to these doubts and problems of considers this ode as the most famous Arabic ode. For the first time the poem has been examined from different perspectives; thus، with scientific and objective evidence the extent Sa'di success and his literary status could be understood.
خلاصه ماشینی:
"/> امیر مقدم متقی استادیار دانشگاه شهید مدنی آذربایجان چکیده قصیدة رائیة سعدی در سوک بغداد را می‌توان به سبب مضامین والای انسانی و برخورداری از بسیاری از وی‍ژگیهای ادبی همچون اسلوب سهل ممتنع ، دقت در گزینش و انتخاب واژگان، تناسب و همبستگی میان لفظ و معنا، قوت و استحکام اسلوب، فضای موسیقایی اندوهناکی که متناسب با موضوع اصلی- که حاصل دقت در کاربرد بحر عروضی و انواع بدیع لفظی و معنوی و سازگاری و هارمونی آواها با فضای معنوی قصیده است- و نیز به علت انتقال عواطف مختلف انسانی در عصر خود، یکی از شاهکارهای ادب عربی در حوزة مراثی به شمار آورد؛ اما با این حال برخی از ناقدین این ویژگیها را نادیده انگاشته و با ابراز نظرهای کلی و گاه ناصواب، سعی کرده‌اند اشعار عربی سعدی را کم ارزش و نازلتر از اشعار فارسی او نشان دهند.
»(1996م: 424-428) محمد رضا شفیعی کدکنی نیز در بحثی مجزا در کتاب «صور خیال در شعر فارسی» پس از ذکر آرای قدما و تحلیل بررسی آنها نکاتی بسیار ارزنده و مدققانه به نقل از «انوار الربیع» بیان می‌کند: «مرزی که پیشینیان برای ارزیابی اغراق، غلو و مبالغه قایل شده‌اند، مرزی دقیق و مشخص نیست؛ زیرا مبالغه گاه به علت آمیختگی با تشبیه و استعاره و یا یکی دیگر از صور خیال است که زیبا می‌شود و همین علل می‌تواند آن را زشت کند؛ یعنی به تناسب زیبایی و زشتی آن صورت خیال، می‌توان دربارة اغراق، غلو و مبالغه ترکیب شده با آن، سخن گفت و این نکته را شاید مورد نظر قرار نداده باشند...
(
, 
, 
)
