چکیده:
تاکنون در زبان فارسی کتابهای گوناگونی با عناوینی چون ضربالمثلهای زبان فارسی، امثال و حکم فارسی، فرهنگ عوام، اصطلاحات زبان فارسی، فرهنگ لغات عامیانه، فرهنگ امثال فارسی، زبان کوچه، و غیره تألیف شده است. به طور کلی، از نقصانها و اشکالهای اساسی و مهم در نگارش این گونه کتابها تفکیکنشدن انواع گونههای ادبی مشابه، یا به تعبیر دیگر، تفکیکنشدن انواع گوناگون عبارتهای زبانی و خلط آنها با یکدیگر است. بهنظر میرسد دلیل اصلی این مسئله، مطرحنشدن «علم فرازیولوژی» به عنوان شاخة مستقلی از علم زبانشناسی در بین زبانشناسان فارسیزبان باشد. بر همین اساس، عبارتهای زبانی اشارهشده و گونههای مشابه آنها در زبان فارسی اغلب از دیدگاه فرهنگشناسی، فولکلورشناسی، سبکشناسی، ادبیاتشناسی، مردمشناسی، و غیره بررسی شده و طبعا صاحبنظران هریک از این رشتههای علمی با نگاه ویژهای که مخصوص آن رشته است عبارتهای زبانی ذکرشده را ارزیابی کرده و هریک از آنان فقط به جنبههای خاصی از آن عبارتها توجه کردهاند. در این کار تحقیقی بر آنیم تا ضمن نقد فرهنگ امثال و حکم روسی ـ فارسی مشکلاتی را که به سبب مطرحنشدن علم «عبارتشناسی» ـ بهمنزلة علمی مستقل در زبان فارسی ـ بر سر راه فرهنگنویسان و پژوهشگران این حوزه قرار دارد بررسی کنیم. این پژوهش به روش کتابخانهای انجام گرفته و درنهایت، علم عبارتشناسی به عنوان معادل فارسی به جای علم فرازیولوژی پیشنهاد شده است.
There is a good number of Persian books under titles such as “Persian proverbs”، “Persian proverbs and gems of wisdom”، “Persian idioms”، “A dictionary of colloquial words”، “A dictionary of Persian proverbs”، “The language of the street”، etc. A main problem with these books is that they do not clearly distinguish between various types of phrases they describe. This، it seems، is due to the fact that the science of phraseology as an independent branch of linguistics is hardly known to Iranian linguists. As a result، colloquial phrases are mainly discussed or categorized from the points of view of stylistics، folklore، literature، etc، each of which concentrates on one aspect of each phrase. In this research article، the purpose is to، while criticizing the book “A dictionary of Russian-Persian proverbs and idioms”، (2005، 309 pages، Tehran University Press، written by Safar Ali Farsadmanesh; Людмила Ежова;)، discusses the problems that arise due to lexicographers’ familiarity with phraseology as an independent discipline. This research has been conducted using a library method. The writer has suggested the Persian equivalent elm-e ebarat shenasi for phraseology
خلاصه ماشینی:
٢. بحث و بررسی فرهنگ امثال و حکم روسی ـ فارسی در نوع خود اولین کتـابی اسـت کـه امثـال و حکـم روسی را با معادل های فارسی آن ها تطبیق داده است و بنابراین ، در جـای خـود مـی توانـد کتابی درخور توجه و مفید برای طیف گسترده ای از خوانندگان فارسی زبـان و روس زبـان ، اعم از دانشجویان ، مترجمان ، و مدرسان ، باشد.
فارغ از این که او در دست یابی به این هدف تا چه حد موفق بوده است ، به نظر می رسد یک اشـکال اساسـی در طرح موضوع وجود دارد و آن این است : منظور مؤلف از «امثال و حکم روسی » کدام یک از گونه های زبانی اند؟ پـژوهش گـران روسـی در ایـن زمینـه تحقیقـات فراوانـی را در قالـب فرهنگ های تفسیری ، رساله ها و مقاله های علمی ، کتاب های درسـی ، و غیـره انجـام داده و تقسیم بندی های گوناگونی را برای این نوع واحدهای زبانی قائل شده اند که از آن ها می توان به пословицы (جمله های کوتاهی که معمولا دارای وزن و حاوی جنبـه هـای انـدرزی و زمینه های حکمت آمیز و تجارب ملی و اجتماعی اند.
٣. مؤلف «امثال و حکم » را به عنوان معادلی برای «пословицы и поговорки» در زبان روسی آورده و اظهار کرده است : «سرمدخل هر مثل روسی بـر اسـاس کـاربرد، بسـامد، و آهنگین بودن آن انتخاب شـده و ایـن روش در مـورد متـرادف هـا و گونـه هـای روسـی و معادل های آن ها در زبان فارسی نیز به کار گرفته شده است » (فرسادمنش و یژووا، ١٣٨٤: ٤).