جذابیت، کاربرد و فهم درس"دین و زندگی" سوم متوسطه ( نگرش دانش آموزان و تبیین علی آن) مقاله

هدف این پژوهش«بررسی نگرش دانش­آموزان پایه‌ی سوم متوسطه‌ی شهر نیشابور به درس دین و زندگی» بوده است. سه پرسش نامه‌ی نگرش سنج به مطلوبیت درس (ناظر بر سه مقوله‌ی جذابیت،اهمیت و فهم)،نگرش سنج به معلم و مقیاس هویت دینی،به عنوان ابزار تحقیق استفاده شدند. جامعه‌ی آماری شامل 327 نفر از دانش­آموزان پایه‌ی سوم متوسطه شهر نیشابور بود که از هر دو جنس و در رشته­های علوم انسانی و تجربی در سال تحصیلی90-89 به تحصیل مشغول بوده­اند. برای نمونه گیری،از روشطبقه­ای و خوشه­ای استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که نگرش دانش­آموزان نسبت به سه مولفه‌ی "جذابیت،اهمیت و فهم" نسبتا مطلوب بوده است. بر اساس نتایج حاصل از آزمونt،بین پسران و دختران در مولفه­های جذابیت و فهم،تفاوت معنادار وجود داشت و نظر دختران منفی تر(نسبتا نامطلوب) بود؛ ولی در مولفه‌ی اهمیت،تفاوت معناداری در نگرش دانش­آموزان بر حسب جنسیت وجود نداشت. نتایج تحلیل واریانس یک راهه،نشان داد،در مولفه‌ی جذابیت،نگرش دانش­آموزان منطقه‌ی برخوردار،نسبت به نیمه برخوردار و غیر برخوردار،به طور معناداری،منفی­تر بود ولی در مولفه‌ی فهم،دانش­آموزان منطقه‌ی غیر برخوردار،نگرش منفی­تر داشتند. ضمنا دانش­آموزان رشته‌ی ­تجربی در مولفه‌ی جذابیت،نگرش منفی­تری داشتند و در سایر مولفه­ها تفاوت معناداریبرحسب رشته تحصیلی وجود نداشت. براساس تحلیل رگرسیون، عوامل پیش­بین در ­جذابیت،عبارت از:1- هویت دینی،2- نگرش به معلم،3- جنسیت ،درمولفه‌ی اهمیت: 1- هویت دینی 2- نگرش به معلم و درمولفه‌ی فهم: 1- جنسیت،2-نگرش به معلم،3- هویت دینی و 4- طبقه اقتصادی – اجتماعی بوده اند. پیام نهایی آن که میزان مطلوبیت موجود این درس،نمی­تواند به فراگیران کمک کند تا پیام‌های ارزشی این درس رابر پیام‌های ضد ارزشی (که از هزاران سو به مخاطبان می رسد)،برتری بخشند.هدف این پژوهش «بررسی نگرش دانش آموزان پایه ی سوم متوسطه ی شهر نیشابور به درس دین و زندگی» بوده است . سه پرسش نامـه ی نگـرش سـنج بـه مطلوبیت درس (ناظر بر سه مقوله ی جذابیت ، اهمیت و فهم )، نگرش سنج به معلم و مقیاس هویت دینی، به عنوان ابزار تحقیق اسـتفاده شـدند. جامعـه ی آمـاری شامل ٣٢٧ نفر از دانش آموزان پایه ی سوم متوسطه شهر نیشابور بود که از هر دو جنس و در رشته های علوم انسانی و تجربی در سال تحصیلی٩٠-٨٩ به تحصـیل مشغول بوده اند. برای نمونه گیری، از روش طبقه ای و خوشه ای استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که نگرش دانش آموزان نسبت به سه مولفه ی "جذابیت ، اهمیت و فهم " نسبتا مطلوب بوده است . بر اساس نتایج حاصل از آزمون t، بـین پسـران و دختران در مولفه های جذابیت و فهم ، تفاوت معنادار وجود داشت و نظر دختـران منفی تر(نسبتا نامطلوب ) بود؛ ولی در مولفه ی اهمیت ، تفاوت معناداری در نگرش دانش آموزان بر حسب جنسیت وجود نداشت . نتایج تحلیل واریانس یـک راهـه ، نشان داد، در مولفه ی جذابیت ، نگرش دانش آموزان منطقه ی برخوردار، نسبت بـه نیمه برخوردار و غیر برخوردار، به طور معناداری، منفیتر بـود ولـی در مولفـه ی فهم ، دانش آموزان منطقه ی غیر برخوردار، نگرش منفیتر داشتند. ضـمنا دانـش - آموزان رشته ی تجربی در مولفه ی جذابیت ، نگرش منفیتری داشتند و در سـایر ///١- این مقاله مستخرج از پایان نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی درسی در دانشگاه فردوسی مشهد می باشد. * کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی دانشگاه فردوسی مشهدyahoo.com@s.aram٩٢ ** دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد- استاد راهنما (نویسنده مسئول ) saeedy@um.ac.ir*** دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد – استاد مشاورbmahram@um.ac.ir دریافت : ١٣٩٠/١١/٩ نسخه نهایی: ١٣٩٢/٥/١١ پذیرش : ١٣٩٢/٥/٢٨ مولفه ها تفاوت معناداری برحسب رشته تحصیلی وجود نداشت . براساس تحلیـل رگرسیون ، عوامل پیش بین در جذابیت ، عبارت از: ١- هویت دینی، ٢- نگرش بـه معلم ، ٣- جنسیت ، درمولفه ی اهمیت : ١- هویت دینـی ٢- نگـرش بـه معلـم و درمولفه ی فهم : ١- جنسیت ، ٢- نگرش به معلـم ، ٣- هویـت دینـی و ٤- طبقـه اقتصادی – اجتماعی بوده اند. پیام نهایی آن که میـزان مطلوبیـت موجـود ایـن درس ، نمیتواند به فراگیران کمک کند تا پیام های ارزشی این درس را بر پیام های ضد ارزشی (که از هزاران سو به مخاطبان می رسد)، برتری بخشند.

بـر ایـن اسـاس ، تشـخیص موقعیت درس "دین و زندگی" در نگاه دانش آموزان و عوامل مرتبط با این نگرش ، محور اصلی ایـن پژوهش را تشکیل داده است ؛ به عبارت دیگر انگیزه ی بنیادین (اولیه ) انجام پژوهش ، پاسخ بـه ایـن سؤال بود که نگرش دانش آموزان سوم متوسطه نسبت به درس دین و زنـدگی چگونـه اسـت و چـه عواملی بر نگرش آن ها نسبت به این درس تأثیر دارد؟ شایان یاد است که با توجه به آن چه در بخش روش این مقاله آمده است ، از میان مؤلفه هـای تشکیل دهنده ی نگرش به درس دین و زندگی، مؤلفه های جذابیت ، کاربرد و فهم مورد بررسی قـرار گرفتند و با نظر به پیشینه ی ناظر به عوامل تأثیرگذار بر نگـرش بـه درس دیـن و زنـدگی، در ایـن پژوهش متغیرهای جنسیت ، طبقه اقتصادی-اجتماعی، رشته تحصـیلی، نگـرش بـه معلـم ، هویـت دینی و معدل دانش آموزان از حیث معناداری ارتباط با متغیر نگرش (در سه مؤلفه ی مذکور) مـورد بررسی قرار گرفتند. د) مرحله اجرای آزمایشی اولیه پرسش نامه ی ٧٣گویه ای در مرحله ی اجرای آزمایشی توسط ٦٥ نفر از دانـش آمـوزان پایـه ی سوم متوسطه رشته های تجربی و انسانی اجرا شد و پایایی مؤلفه ها در مرحله ی اجرای آزمایشی بـه / / / 1-Prokop & Tuncer &Chuda 2- Duchaste 3-Unal &Akman &Gelbal 4-Stricker & Wilder & Rock 5- Yang and Lau 6-Rundmo& Hale 7- Roussos 8- Teo 9-Subramaniam & Silverman 10-Noyes & Garland شرح زیر با آلفای کرونباخ محاسبه گردید.