چکیده:
یکی از مهمترین مباحث قرآنی، کشف تناسب حقیقی و معنوی میان عبارات هر آیه از قرآن کریم است. برخی چنین تناسبی را میان صدر و ذیل آیه سوم سوره نساء «... فانکحوا ما طاب لکم من النّساء ...» انکار نمودهاند و از این رهگذر شبهه تحریف به کاستی را مطرح ساختهاند. به سخن دیگر از آنجا که نتوانستهاند میان عبارات این آیه، نظم و پیوند معنوی برقرار کنند چارهای جز ادعای وقوع تحریف در اینجا نیافتهاند. در این مقاله، به این شبهه بر اساس تفاسیر قرآنی و منابع اسلامی پاسخ داده شده و در نتیجه حکمت الهی و تناسب و انسجام معنوی و منطقی در آیه مربوطه به اثبات رسیده است.
خلاصه ماشینی:
"اینها به روایات ضعیف استشهاد کردهاند؛ زیرا شرط و جزای آیه را فاقد تناسب پنداشته و گفتهاند که جمله «و إن خفتم ألا تقسطوا فی الیتامیٰ» مربوط به آیه گذشته، و سفارشی درباره رعایت اموال ایتام است؛ درنتیجه با «فانکحوا ما طاب لکم من النساء» که درباره ازدواج است، ارتباطی ندارد؛ زیرا ترس از اجرای عدالت درمورد اموال ایتام، با مسئله ازدواج با زنان دیگر مرتبط نیست.
خداوند در آیه گذشته که ناظر به مسائل مالی یتیمان است، با تعبیری تند مردم را از تصرف ظالمانه در اموال ایتام نهی میکند و در آیه مورد بحث که درباره ازدواج با یتیمان است میفرماید: اگر در اجرای عدالت درمورد دختران یتیم بیمناک هستید، از ازدواج با آنان چشمپوشی، و با زنان دیگر ازدواج کنید.
(جوادی آملی، 1382: 17 / 250) د) تفسیر نمونه به دنبال دستوری که در آیه دوم سوره نساء برای حفظ اموال یتیمان صادر شد، در آیه بعدی به یکی دیگر از حقوق آنها اشاره میشود: «اگر میترسید که به هنگام ازدواج با دختران یتیم حق و عدالت را درباره حقوق زوجیت و اموال آنان رعایت ننمایید، از ازدواج با آنها چشم بپوشید و به سراغ زنان دیگر بروید».
گرچه مفسران در این زمینه سخن بسیار گفتهاند، آنچه از خود آیه به دست میآید، آن است که خطاب در آیه متوجه سرپرستان ایتام است که در آیه قبل برای حفظ اموال یتیمان دستورهای گوناگونی به آنها داده شده بود و در این آیه درباره ازدواج با یتیمان سخن میگوید که همانگونه که باید درباره اموال آنها مراعات عدالت را بنمایید، درمورد ازدواج با دختران یتیم نیز باید با نهایت دقت مصلحت آنها را رعایت کنید."