چکیده:
با اینکه کاوشها و کنکاشهای معرفتی استاد مطهری در زمینه تربیت گسترده نیست ؛ ولی به واسطه ذهنیت پیوسته و انسانشناسی معتبر و متقنی که داشته ، در تبیین مفهوم تربیت توفیقاتی بس شگرف یافته است . از نقاط مناقشه زا در تفسیر مفهوم تربیت ، موضع گیـری در قبـال ایـن موضـوع است که تربیت دلالت بر پرورش قابلیت های ذاتی انسان (سرشت پیشینی ) یا دلالـت بـر پیـدایش سرشت پسینی در انسان دارد. استاد مطهری ذیل این دو رویکرد، دو گونه متمایز را ناظر به نسبتی که با اراده دارند، تبیین کرده و دو رویکرد را به هماهنگی و گردهمایی رسانده است . این نوشتار با رجوع به مبانی انسانشناسی استاد و کاربرد روش تفسیر مفهوم، توانسته است دیـدگاه ایشـان را که تاکنون مغفول مانده، شرح دهد.
خلاصه ماشینی:
به رغم اين که بيشتر مفسران ديدگاه هاي استاد مطهري گمان برده اند مفهوم تربيت از نگاه ايشان دلالت بر رويش دارد و طرد دلالت بـر سـازش کـرده انـد، نويسـندگان ايـن نوشتار با رجوع به مباني اراده گرايي ، فطرت گروي و تعقل پذيري در انسان که سه رکـن کانوني در هندسه انسان شناسي استاد را تشکيل داده است ، تأکيد دارند مفهوم پـرورش ، دلالت بر هر دو معنا دارد؛ زيرا «پرورش به مثابه سازش » به دو شق فعلي و انفعالي قابل تفکيک است و «پرورش به مثابه رويش » نيز به دو گونه اقتضا و الزام قابل تفسير است .
پيشينه ارائه گزارشي اجمالي از پيشينه موضوع ، تفـاوت برداشـت هـا و قرائـت هـاي نـاظر بـه مفهوم شناسي تربيت در نگاه استاد را واضح مي کنـد؛ از ايـن رو، در دنبالـه بـه گـزارش برخي تأليفات و پژوهش هايي کـه پيرامـون بازشناسـي نظـرات تربيتـي اسـتاد مطهـري صورت گرفته است ، مبادرت ورزيده ايم تا کانون مناقشه اين نوشتار کـه در ابتـدا طـرح شد و پرسيد که پرورش را بايد دال بر پرورش گرفت يا افزون بر اين ، دلالت بر سازش / نيز دارد، بيش از پيش توضيح داده شود.
همچنين ، بايد افزود همان گونه که گفته شد در تفسير مفهوم از سويي ممکـن اسـت مؤلفه هايي که درون مفهوم مورد نظر قرار دارد، تبيـين شـود و از سـوي ديگـر، ممکـن است در ارتباط مفهوم مورد نظر با مفهوم هاي هماهنگ و مرتبط کاوش صـورت گيـرد؛ از اين رو، بايد تأکيد شود که اين مقال فقط و فقط به ارتباط مفهوم تربيت با مفهوم هاي پايه اي در انسان شناسي که ارکان اصلي ديدگاه استاد مطهري به انسان را تشکيل داده انـد ورود داشته ، از تبيين شبکه معنايي مفهوم تربيت صرف نظر کرده است .