چکیده:
مسلمانان صدر اسلام، در فتح سرزمین ها از جمله شامات، صلح نامه های بسیاری منعقد کرده اند. واقعیت های سیاسی، فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و اخلاقی طرفین در این صلح نامه ها بر ما پنهان است و به صورت مستقل، کم تر به مضامین آن ها، پرداخته شده است. نوشتار حاضر، در پی یافتن پاسخ به این سوال است: صلح نامه های منعقده بین مسلمانان و اهالی شام، چه مضامین و محتوایی داشته-اند؟(سوال) این صلح نامه ها برحسب اوضاع زمان و مکان، مضامین اقتصادی، اجتماعی و دینی مشترک و نیز متفاوت داشتند.(فرضیه) نشان دادن گسترش اسلام با صلح بیش تر و جنگ کم تر، هنوز هم در دفاع از اسلام ضرورت دارد.(هدف) دست یابی به چنین هدفی، با مطالعه تاریخی، توصیفی و تحلیلی منابع دست اول گذشته میسور است.(روش) صلح نامه ها دارای تساهل و تسامح مذهبی با غیرمسلمانان و مضامینی بودند؛ از جمله: امنیت فردی و اجتماعی دو طرف قرارداد، تامین امنیت کلیساها، آزادی مذهبی، هم زیستی دو طرف صلح نامه و در برخی موارد اجبار غیر مسلمانان به ترک شهر، اقدام آنان به جاسوسی به نفع مسلمانان و هم کاری با مسلمانان در قبال نپرداختن جزیه و توجه به امنیت والی جدید.(یافته)