چکیده:
در مقاله حاضر ارزش های مذهبی به دو سنخ : «مناسک گرایی مذهبی » و «معناگرایی مذهبی » تفکیک شده و در نهایت به بررسی تاثیر «پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی » بر آن ها پرداخته شده است . به لحاظ مفهوم شناسانه ، تعریف اساسی دورکیم مبنا قرار گرفته و به لحاظ نظری نیز مباحث وبر در شیوه های تاثیرگذاری و تاثیرپذیری ارزش های ذهنی بر منزلت عینی کنشگران مذهبی و هم چنین شیوه های اثرگذاری اخلاق اقتصادی ناشی از آن بر ارزش های مذهبی مورد توجه بوده است . بر این اساس دو فرضیه به دست آمده و در نهایت با توجه به داده های پیمایش ملی «بررسی ارزش های ذهنی ایرانیان » مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته و ارتباط متغیر مستقل (x) و متغیر وابسته (y) بر اساس فرمول رگرسیونی استخراج شده است . رابطه میان دو متغیر در فرضیه نخست (پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی و مناسک گرایی مذهبی ) معنادار و مثبت بوده و این فرضیه با اطمینان ٩٩ درصد به تایید رسید. فرمول رگرسیونی به دست آمده بر اساس محاسبه ضریب استاندارشدٔه بتا در خصوص این دو متغیر عبارتست از: x ٠/٠٧٥ = y . به عبارت دیگر، به ازاء هر واحد تغییر در متغیر مستقل (پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی )، متغیر وابسته (مناسک گرایی مذهبی ) به میزان ٠٧٥/. واحد تغییر خواهد یافت . رابطه میان دو متغیر در فرضیه دوم (پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی و معناگرایی مذهبی ) نیز معنادار و مثبت بوده و این فرضیه هم با اطمینان ٩٩ درصد تایید شد. فرمول رگرسیونی به دست آمده برای این فرضیه بر اساس محاسبه ضریب استاندارشدٔه بتا عبارتست از: x ٠/٠٩٩ = y . بنابراین ، به ازاء هر واحد تغییر متغیر مستقل (پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی )، متغیر وابسته (معناگرایی مذهبی ) ٠/٠٩٩ واحد تغییر می یابد.
خلاصه ماشینی:
بر این اساس دو فرضیه به دست آمده و در نهایت با توجه به داده های پیمایش ملی «بررسی ارزش های ذهنی ایرانیان » مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفته و ارتباط متغیر مستقل (x) و متغیر وابسته (y) بر اساس فرمول رگرسیونی استخراج شده است .
اگرچه کمتر می توان در اصل چنین تأثیری تردید کرد، اما آن چه در مقالۀ حاضر مورد بررسی قرار خواهد گرفت ، ارتباطی است که میان پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی و کیفیت مربوط به ارزش های مذهبی وجود دارد.
١-مراد از برآورد نسبی ، دست یابی به چگونگی ارتباط دو متغیر «پایگاه اقتصادی - اجتماعی خانواده های ایرانی » و «ذهنیت مذهبی » آن ها می باشد که بر اساس آن بتوان مابازاء کمی برای نحوه ارتباط آن دو فرض کرد و با اطمینان نسبی معینی در مورد سایر خانواده هایی که نمونه پیمایش ملی نبوده اند نیز آن را تعمیم و تسری بخشید.
اگرچه روابط تعیین کننده ای میان چنین حالاتی و شیوه های برساختۀ عقلانی پسینی در ادیان جهانی وجود دارد، اما نباید در این میان تأثیر سایر عوامل اقتصادی - اجتماعی را در شکل گیری ذهنیت مذهبی مذکور از نظر دور داشت .
به نظر می رسد، اگرچه شیوه های مواجهه با امر مقدس در ارتباط تعیین کننده ای با حالات روانی و روابط برآمده از آن است ، اما روش های عقلانی شده که مورد تبعیت انسان ها در زندگی روزمره قرار می گیرد نیز پس از تعین اجتماعی آن ها مجددا شیوه های مواجهه مذکور را تحت تأثیر خود قرار می دهند.