چکیده:
کلام اجتماعی از حوزه های مطالعاتی اندیشه اجتماعی اسلام و شاخه ای از الهیات اجتماعی اسلامی است که به تبیین و دفاع از آموزه های ایمانی و دیدگاه های دینی درباب مسائل اجتماعی می پردازد. مهم ترین اصول روش شناختی کلام اجتماعی عبارتند از: سنجش اعتبار تاریخی، واقع گرایی و معناداری، اعتبار هرمونیتیکی، روشمندی اجتهاد و استنباط معارف. در مقابل، اصول روش شناختی جامعه شناسی دین در فهم موضوع و دستیابی به غایت در تقسیم پارادیمی به سه دسته اثباتی، تفسیری و انتقادی قابل تفکیک است. تبیین کارکردی، نمونه ای از سنخ تبیین های روش اثباتی است که مبتنی بر دو اصل: اصالت کل و اصالت سودمندی با ویژگی هایی چون تاکید بر سودمندی اشیا، نفی معیارهای ماوراءطبیعی و نسبی گرایی می باشد. در مقابل، منطق کارکردی کلام اجتماعی، یک منطق کارکردی جدید با محوریت آموزه های دینی و فاقد ویژگی های توجیه کارکردی جامعه شناسی دین و پیامدهای عرفی کننده آن است. عدم توجه استقلالی به کارکردهای دنیوی دین و تقدم حقانیت بر کارکرد ازجمله مهم ترین اسباب تمایز منطق کارکردی متکلمان از توجیه کارکردی جامعه شناسان دین هستند
Social theology is one of the areas of study within social thoughts of Islam and a branch of Islamic social theology describing the doctrine of faith and religious perspectives concerning social issues. The most important methodological principles of social theology include: evaluation of historical validity، realism and meaningfulness، hermeneutic validity، methodology of Ijtihad، and inference of knowledge. On the other hand، methodological principles of sociology of religion، in understanding the subject and achieving the goal in the paradigm division، can be divided into three proven، interpretative، and critical groups. Functional explanation is from explanations of proven methods which is based upon two principles of holism and utilitarianism including characteristics such as putting emphasis on objects’ utility، rejection of the metaphysical criteria and relativism. On the contrary، functional logic of the social theology is a modern functional logic concentrating on religious teachings without characteristics of functional explanation of the sociology of religion and its secularizing consequences. Avoiding independent consideration to mundane functions of religion and priority of the truth to function are the most important instruments in differentiating the speakers’ functional logic from functional explanation of sociology of religion.
خلاصه ماشینی:
"با در نظر گرفتن این مهم و با توجه به اینکه بخشی از مطالعات و تحقیقات در بحث کلام اجتماعی میتواند با نگاه کارکردی به باورها و اعتقادات دینی صورت پذیرد و در راستای مسئله تحقیق، این پرسش مطرح میگردد که اگر غلبه روش کارکردی از دین، دارای پیامد عرفیکننده است، چرا خود دین و متکلمان از چنین منطقی استفاده میکنند؟ چه تفاوتی میان منطق کارکردی موجود در متون دین و آرای متکلمان و روش کارکردی جامعهشناسان دین وجود دارد؟ این نوشتار میکوشد تا ضمن معرفی کلام اجتماعی و اصول روششناختی آن، با بررسی مقایسهای روش کارکردی جامعهشناسان و روش کارکردی متون دینی در آرای متکلمان، ویژگیها و نقاط تمایز آن دو را برشمارد و یک منطق کارکردی جدید با رویکردی دینی و با محوریت آموزههای دین معرفی نماید.
(خسروپناه، 1388: 282) از آنجا که هدف از دانش بینرشتهای کلام اجتماعی، بهرهگیری هرچه بهتر و بیشتر از مباحث مهم کلامی مانند توحید، وحی، نبوت، امامت و عصمت، خاتمیت، امر به معروف و نهی از منکر در عرصه مطالعات اجتماعی میباشد و تلاش الهیدان اجتماعی متوجه این مطلب است که با ارائه نظریات اجتماعی بر اساس آیات و روایات و عقل سلیم به بهبود و ارتقای اوضاع اجتماعی فرد و جامعه کمک کند، ازاینرو میکوشد تا با توجه به آموزههای اعتقادی دین و کارکردهای اجتماعی آن و با استفاده از شیوههای مختلف عقلی، نقلی و حتی روشهای مرسوم در جامعهشناسی به راهحلهایی مفید و کارا برای حل مسائل و مشکلات جامعه دست یابد."