چکیده:
شناخت وضعیت مسکن از نظر امکانات و خدمات وابسته و تنوع سکونتگاهی به عنوان ابزاری توانا در افزایش کارایی سیاستهای حمایتی دولت و توزیع عادلانه خدمات و امکانات منطقهای میباشد. در این پژوهش استانهای ایران در خصوص دسترسی به امکانات و تسهیلات و تنوع مسکن مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این پژوهش مشخص کردن استانهای برخوردار و نا برخوردار از تسهیلات و امکانات وابسته به مسکن، سیستم دفع فاضلاب، مساحت زیربنا و نوع مسکن بر اساس ویلایی و یا آپارتمانی میباشد. در نهایت با تلفیق شاخصهای 19 گانه، به رتبه بندی استانهای کشور پرداخته شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی میباشد، برای تحلیل دادهها از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. نتایج نشان میدهد، استان سیستان و بلوچستان با وزن نهایی 022/0 در وضعیت بسیار محرومی قرار دارد و استانهای هرمزگان و کرمان با میانگین وزن نهایی 0265/0 استانهای محروم کشور میباشند. برخی از استانهای کشور مانند؛ ایلام، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد و ... از نظر وسعت و گسترده بودن واحد های سکونتگاهی وضعیت مناسبی دارند اما از نظر تسهیلات اولیه وضعیت مناسبی ندارند. تعدادی از استانهای بزرگ کشور مانند تهران، البرز، مرکزی و... به عنوان استانهای برخوردار از تسهیلات و امکانات اولیه میباشند اما وضعیت مناسبی از نظر سیستمهای دفع فاضلاب شهری و مساحت واحدهای سکونتگاهی ندارند و امتیاز بزرگ آنها برخوردار بودن از برخی امکانات اولیه مانند سیستمهای حرارت و برودت مرکزی و یا سایر امکانات اولیه میباشند. استان اصفهان با وزن نهایی038/0 برخوردارترین استان ایران به شمار میآید.
خلاصه ماشینی:
"طرح جامع مسکن نیز کاهش نابرابریهای منطقه ای در برخورداری از مسکن مناسب را یکی از اهداف خود برشمرده است (دفتر برنامهریزی و اقتصاد مسکن، 1388)، در حالی که برای مثال در مناطق روستایی سمنان، کرمان، هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد بیش از 20 درصد خانوارها به آب بهداشتی دسترسی ندارند و حدود 6/5 درصد خانوارهای شهری و 2/31 درصد خانوارهای روستایی فاقد آب لوله کشی در منزل هستند (ارضروم چیلر، 1384: 54و56)، همچنین طبق مطالعات انجام گرفته در بسیاری از کشورهای در حال رشد، بیش از نیمی از واحدهای مسکونی آب لوله کشی نداشتهاند و در این زمینه اختلاف بین مساکن شهری و روستایی فاحش است (اجمند نیا،1370: 31).
تقسیمبندی استانها به 5 گروه محروم، خیلی محروم، کمتر برخوردار، نسبتا برخوردار و برخوردار به صورت جدول 8 میباشد: جدول 8- میزان برخورداری و نا برخورداری استانهای کشور به تفکیک معیارهای مربوط به امکانات و تسهیلات مسکن مساحت مسکن استان گونه مسکن (ویلایی) استان سیستم دفع فاضلاب استان وضعیت تسهیلات مسکن استان برخوردار یزد چهارمحال و بختیاری اصفهان برخوردار آ.
شرقی چهارمحال فارس ایلام بوشهر خوزستان زنجان کردستان کرمانشاه اردبیل لرستان ادامه جدول 8- میزان برخورداری و نابرخورداری استانها به تفکیک معیارهای مربوط به امکانات و تسهیلات مسکن مساحت مسکن استان گونه مسکن (ویلایی) استان سیستم دفع فاضلاب استان وضعیت تسهیلات مسکن استان کمتر برخوردار کهگیلویه و بویراحمد لرستان البرز بوشهر مازندران مرکزی همدان آذربایجان غربی قم کمتر برخوردار خ.
شمالی زنجان سمنان سیستان فارس قم گلستان یزد خیلی محروم سیستان و بلوچستان یافتهها در رابطه با امکانات و تسهیلات مسکن (تلفیق یافتهها) امتیاز نهایی کلیه استانهای کشور، که با ترکیب همه شاخصهای مورد مطالعه بدست آمده مطابق با نمودار زیر میباشد."