عوامل اجتماعی مؤثر بر تداوم عدم سوء مصرف مواد مخدر در بین جوانان معتاد به مواد مخدر صنعتی و سنتی مقاله

پژوهش حاضر سعی دارد عوامل اجتماعی مؤثر بر ترک اعتیاد را بررسی کند. بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینة اعتیاد بر عوامل مؤثر بر اعتیاد تأکید داشته‌اند و کمتر پژوهشگری این پدیده را از منظر عوامل مؤثر بر ترک اعتیاد بررسی کرده است و اگر هم پژوهشی انجام شده، بر عوامل روانی و فیزیولوژیکی تأکید داشته است و پژوهشی که صرفا بر عوامل اجتماعی مؤثر بر ترک اعتیاد یا به عبارت بهتر بر کنترل قطع سوء مصرف پرداخته باشد، انجام نگرفته است. بر همین اساس بر آن شدیم تا در این پژوهش از منظر خاص عوامل اجتماعی به مسئلۀ ترک اعتیاد نگاه کنیم و نقش عوامل اجتماعی مثل خانواده، انجمن NA، دوستان، منزلت شغلی، پایگاه اجتماعی، همچنین اعتقاد به هنجارها و اصول اخلاقی و همچنین تعلیمات دینی و مذهبی را در این مسئله بررسی کنیم. ‌برخلاف رویکردهایی که اعتیاد و ترک اعتیاد را بیشتر ناشی از عوامل فردی و فیزیولوژیکی می‌دانند، پژوهش حاضر موفقیت در ترک اعتیاد را بیشتر ناشی از عوامل اجتماعی می‌داند. برای تحلیل این موضوع نیز از تئوری کنترل اجتماعی بهره برده‌ایم. با استفاده از این تئوری می‌توان گفت که با بیشتر‌شدن کنترل اجتماعی در مورد افراد، موفقیت در قطع سوء مصرف بیشتر می‌شود. ‌روش مورد استفاده در این پژوهش برای بررسی میزان صحت فرضیه‌های مذکور، روش پیمایشی است. جامعۀ آماری تحقیق را اعضای جوان انجمن NA شهرستان میانه تشکیل می‌دهند. جمع‌آوری داده‌ها نیز از طریق پرسشنامه و در قالب طیف لیکرت انجام گرفته است.‌ ‌نتایج حاصل از بررسی روابط میان این متغیرها، به‌طور خلاصه، این است که متغیر تعهد بیشترین تأثیر مستقیم و غیر‌مستقیم را و متغیر مشغولیت کمترین تأثیر غیر‌مستقیم را بر ترک اعتیاد داشت. به عبارت بهتر، نتایج این پژوهش نشان می‌دهد افرادی که از تعهد بالایی برخوردارند، موفقیت بیشتری را در قطع مصرف و تداوم در ترک از خود نشان می‌دهند. ‌کنترل اجتماعی در تداوم ترک معتادانی که هر دو مواد مخدر صنعتی و سنتی را مصرف می‌کردند، نسبت به کسانی که فقط مواد سنتی مصرف می‌کردند، تأثیر بیشتری داشته است.‌

عوامل اجتماعی مؤثر بر تداوم عدم سوء مصرف مواد مخدردر بین جوانان معتاد به مواد مخدر صنعتی و سنتی سعید معیدفر ١ ، شهرام زمانی سبزی 2 تاریخ دریافت : ١٣٩٢/١٠/٩- تاریخ پذیرش : ١٣٩٣/١٠/١٣ چکیده پژوهش حاضر سعی دارد عوامل اجتماعی مؤثر بر ترک اعتیاد را بررسی کند. چـون مواد مخدر صنعتی نیز به مواد مخدر سنتی اضافه شده است و توسط جوانان مصرف میشـود، هر دو گروه مصرف کنندگان را در نظر میگیریم و به این ترتیـب میـزان موفقیـت دو گـروه در اقدام به قطع مصرف مواد بررسی میشود تا دلایل اجتماعی مؤثر در توفیق یـا عـدم توفیـق در قطع مصرف شناسایی و مشخص شود که آیا تفاوتی بین این دو گروه از لحاظ مصرف یا قطـع مصرف وجود دارد یا خیر. نظریۀ هیرشی با در نظر گرفتن وابستگی به جامعـه ، تعهـد و نگهداشـت خـود در جامعـه ، میزان مشغولیت و به واسطۀ آن کمبود فرصت برای انحراف و همچنین اعتقاد به اصول اخلاقی، مذهبی و قانون بر عوامل اجتماعی مؤثر بر همنوایی فرد با جامعه تأکیـد دارد. در روش تحلیل رگرسیون نتایج زیـر به دست آمد: نتایج تحلیل مسیر نشان میدهد کـه متغیـر تعهـد اثـر مسـتقیمی بـر متغیـر وابسـته دارد و متغیرهای اعتقاد، مشغولیت ، پایگاه و وابستگی به طور غیرمستقیم بر میزان پـاکی و موفقیـت در ترک اعتیاد اثر مثبت داشته اند. ضریب R٢ یا ضریب تعیین بیانگر این است که ١٧/٦ درصد تغییرات مربوط به ترک اعتیـاد در اعضای انجمن از طریق میزان اعتقاد آن ها به اصول اخلاقی توجیه میشود. ضـریب تعیین بیانگر این است که ١٣ درصد تغییرات مربوط به تداوم در ترک اعتیاد در اعضای انجمن توسط پایگاه اجتماعی توجیه میشود.