چکیده:
بازارهای پولی و مالی ، نقش اصلی در واسطه گری بین پس اندازکنندگان و سرمایه گذاران بـازی مـی کننـد. بنابراین تعادل بین عرضه و تقاضای داراییهـای مـالی در هـر کشـور از اهمیـت ویـژهای برخـوردار اسـت ؛ بطوری که توانایی یک کشور برای سرعت بخشیدن به فرآیند رشد و توسعه اقتصادی ، به صورت نسـبی بـه توانایی آن کشور در زمینه تولید داراییها بستگی دارد. کمبود داراییهای مالی می تواند عاملی بازدارنده در مسیر رشد اقتصادی یک کشور باشد. شواهد نشان می دهد، در ایران رشد عرضه داراییهای مـالی کمتـر از رشد تقاضای دارایی بوده است و یک کمبود دارایی نسبی بر اقتصاد ایران حاکم است . بـرای بررسـی ایـن موضوع، تاثیرگذاری پارهای از متغیرهای کلان اقتصادی ، بر شاخص کمبود دارایی طی دوره زمانی ١٣٨٩- ١٣٧٠ ارزیابی شدهاست . مدل تصریحی استفاده شده ، ARDL می باشد. نتایج برآوردها حاکی از آن اسـت که در تعادل بلندمدت نرخ رشد اقتصادی ایران و جهان دارای ارتباط معکوس بـا شـاخص کمبـود دارایـی هستند و از پتانسیل کافی جهت کـاهش ، اخـتلاف بـین تقاضـا و عرضـه دارایـیهـا برخوردارنـد. ضـرایب متغیرهای نرخ تورم، نرخ ارز حقیقی ، نرخ بهره اسمی و ترازمالی دولت هم در بلندمدت مثبـت مـی باشـد و ________________________________________________________________ حاکی از آن است که ، هرگونه افزایش در متغیرهای فوق سبب می شود که عرضه داراییها رشد کمتری در مقایسه با تقاضای داراییها داشته باشد. نیاز به تامین مالی بخش عمومی از طریق مالیاتستانی با محدود شدن درآمدهای نفتـی در ایـران، افـزایش یافته است . در این شرایط ، بررسی اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی میتواند بـه سیاسـت گـذاران و مشـاوران اقتصادی کشور کمک کند. نرخهای مالیاتی و سهم تـامین اجتمـاعی، دو متغیـر اصـلی اثرگـذار بـر حجـم اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی هستند. این پژوهش از چارچوب الگوهای تعادل عمومی بـرای الگـوسـازی اقتصاد زیرزمینی ایران و بررسی اثر تکانه های مالیاتی، تکانه سهم تامین اجتماعی بر اقتصاد رسمی، اقتصـاد زیرزمینی و فرار مالیاتی استفاده کردهاست . نتایج ارزیابی نشان میدهند که الگوی ارائه شده تقریبا به خوبی رفتار ادواری و نوسانات متغیرها را شبیه سازی میکند. نتایج پژوهش همچنـین بیـانگر آن اسـت کـه تکانـه مثبت نرخ مالیات شرکتی، مالیات بر درآمد و سهم تامین اجتماعی منجر به کاهش تولیـد رسـمی، افـزایش تولید زیرزمینی، افزایش فرار مالیاتی و کاهش درآمد دولت میشود. تفاوت آنها در اندازه تاثیرشان اسـت . تکانه مثبت درآمدهای نفتی نیز باعث افزایش تولید رسمی و کاهش اقتصاد زیرزمینی شدهاست و به طبع آن ________________________________________________________________ فرار مالیاتی را کاهش دادهاست .
خلاصه ماشینی:
جدول٣: انباشتگی متغیرهای تحقیق متغیرها مرتبه انباشتگی شاخص کمبود دارایی I(1) لگاریتم تولید ناخالص داخلی I(0) نرخ تورم I(1) نرخ ارز I(1) تراز مالی دولت I(1) رشد تولید ناخالص جهان I(1) تغییرات نرخ بهره I(1) مأخذ: یافته های پژوهش ٤- تصریح و برآورد مدل در این تحقیق با توجه مطالعات پیشین و در نظـر گـرفتن شـرایط خـاص اقتصـاد ایـران تصـریح مدل ١ مورد نظر به صورت ذیل میباشد: ASit 01A.
fiscalblance: تراز مـالی دولـت - : WorldGDPGrowth نرخ رشد تولید ناخالص داخلی جهان ٤-١ برآورد مدل پویای کوتاهمدت حداکثر تعداد وقفه در نظر گرفته شده برای متغیرها جهت برازش مدل اصلی تحقیق برابـر یـک (١=m) در نظر گرفته شده است و تعداد متغیرهای توضیحی در مدل اصلی تحقیق بـرای توضـیح و تشریح علل کمبود سرمایه در ایران، نیز برابر شش (٦=k) می باشد.
032 مأخذ: یافته های تحقیق نتایج حاصل از برآورد معادله بالا نشان میدهد که تمامی ضـرایب بـه اسـتثناء ضـریب تغییـرات نرخ بهره، ازلحاظ آماری معنی دار هستند بنابراین تمامی متغیرهای نرخ رشد تولید ناخالص داخلـی، نرخ تورم، نرخ ارز حقیقی، نرخ بهره (با یک وقفه معنی دار اسـت )، تـراز مـالی دولـت ، نـرخ رشـد اقتصاد جهانی و ضریب ثابت به شکل کاملا معنیداری بر شاخص کمبود دارایی تأثیرگذار هستند.
همچنـین باید عنوان کرد در مدل رگرسیونی که در ادامـه تخمـین زده شـده اسـت و در آن بـه بررسـی اثرات بلندمدت متغیرهـای توضـیحی بـر شـاخص کمبـود دارایـی پرداختـه مـیشـود، ضـریب تأثیرگذاری رشد تولید ناخالص جهانی برابر ٠,٠١١- میباشد، که نمایانگر رابطه معکوس بین نرخ رشد اقتصاد جهان و شاخص کمبود دارایی میباشد.