چکیده:
هدف اصلی این پژوهش تبیین دیدگاه های مختلف فیلسوفان مسلمان نسبت به آموزش عقلانی و فلسفی به کودکان، در راستای تربیت دینی بایسته می باشد. برای دستیابی به این هدف از روش پژوهش تحلیل محتوا و نیز روش تحلیل و استنتاج منطقی بهره گرفته شد. بنابر یافته های به دست آمده، رویکرد تربیت دینی مبتنی بر عقلانیت به دو شکل همگانی و نخبه پرور از یکدیگر متمایز هستند. پاره ای از آثار و اندیشه های ابن طفیل، سهروردی، اخوان الصفا، ابوریحان، مولانا، ابو علی سینا و شهید مطهری به زبانی ساده، قابل فهم و گاهی حکایت گو نه است که فهم آن برای همه امکان پذیر می باشد. این رویکرد را می توان تربیت دینی عقلانی از نوع همگانی یا توجه فیلسوفان مسلمان به فلسفه برای همگان دانست که همپوشانی زیادی با «فلسفه برای کودکان» دارد. در مقابل، رویکرد تربیت عقلانی نخبه پرور را می توان در آثار و اندیشه های ابن-مسکویه، غزالی، خواجه نصیر و ابن خلدون یافت که به طورکلی در گفتگوها و شیوه های آموزش فلسفی خود از مضمون های عقلانی و انتزاعی پیچیده برای کسانی که به درجه های بالاتری از فلسفه رسیده اند، بهره برده اند. این گروه چون ورود کودکان را در وادی فلسفه جایز نمی دانند، برای عوام نیز چنین اجازه ای را روا نمی دارند. بر این اساس، با پذیرش تربیت عقلانی همگانی و نیز با تقویت این رویکرد با استناد به میراث حکیمان مسلمان در طول تاریخ اندیشه اسلامی می توان از موضعی استوارتر به موضوع فلسفه برای کودکان در جامعه اسلامی نگاه کرد و زمینه فلسفیدن برای همه (حتی کودکان) را از طریق آموزش فرایند فلسفیدن، طرح مسائل فلسفی به شکل داستانی و ساده سازی مضمون های فلسفی دنبال نمود.
philosophers on the P.F.C to establish an imperative religion education. Reaching to this purpose we use the content analysis and logical deduction among the research methods. On the basis of the research findings، we can find two different approaches in the religious-intellectual education: popular and specialized. The former can be found in some works of Ibn Tufail، Suhrawardi، Ikhwan al-Safa، Abu Rayhan al- Biruni، Jalal ad-Din Muhammad Rumi، and Mortaza Mutahhari. In this group one can see few books or chapters on the religious education in which the topic is presented with a straightforward، figurative and even fictional language. We can name this Muslim philosopher`s approach the popular rational education that is in agreement with P.F.C. The latter can be found in the works of the thinkers such as Ghazali، Nasir al-din al- Tusi and Ibn Khaldun. In their presenting educational discussion، the language of this group is normally more abstract and intellectual than the first group، hence only those who have high knowledge of philosophy can be benefited from their works. Because this group doesn’t prescribe philosophical education for children they don’t prescribe popular philosophical education too. So with accepting the first approach in the Islamic thought and supporting it with reference to Muslim philosophers` heritage in the Islamic thought history، we can consider P.F.C. in Muslim society from the more strong position and prepare philosophizing for every one (even children) by teaching philosophizing process، presenting philosophical topics in the form of stories and simplification of philosophical contents.
خلاصه ماشینی:
فلسفه برای کودکان : رویکردهای تربیت دینی به آموزش تفکر 2 احمد اکبری ١، جهانگیر مسعودی تاریخ دریافت : ٩٢/١/٢٧ تاریخ پذیرش : ٩٣/٣/١٧ چکیده هدف اصلی این پژوهش تبیین دیدگاه های مختلف فیلسوفان مسلمان نسبت به آمـوزش عقلانـی و فلسـفی بـه کودکان ، در راستای تربیت دینی بایسته میباشد.
این رویکرد را میتوان تربیت دینی عقلانـی از نوع همگانی یا توجه فیلسوفان مسلمان به فلسفه برای همگان دانسـت کـه همپوشـانی زیـادی بـا «فلسـفه بـرای کودکان » دارد.
بر این اساس ، با پذیرش تربیت عقلانی همگانی و نیز با تقویـت ایـن رویکـرد بـا اسـتناد بـه میـراث حکیمان مسلمان در طول تاریخ اندیشه اسلامی میتوان از موضعی استوارتر به موضوع فلسفه بـرای کودکـان در جامعه اسلامی نگاه کرد و زمینه فلسفیدن برای همه (حتی کودکان ) را از طریق آموزش فراینـد فلسـفیدن ، طرح مسائل فلسفی به شکل داستانی و ساده سازی مضمون های فلسفی دنبال نمود.
مقدمه ناتوانی تعلیم و تربیت در پـرورش انسـان هـایی کارآمـد بـا رفتارهـای خشـونت طلبانه ، جنـگ هـا و رفتارهای خودخواهانه و استعمارگرایانه این سؤال را مطرح نمود کـه آیـا تعلـیم و تربیـت بـه وظیفـه خـود به درستی عمل نموده است ؟ به زعم اسمیت و هولفیش ١ (١٩٩٢) برنامه های آموزشی نتوانسته اند، اندیشیدن و درست اندیشیدن را در دانش آموزان رشد دهنـد )٢٠٠٧ ,Banaei Mobaraki &Marashi, Haghighi (.
168( در برنامه فلسفه برای کودکان لیپمن ، با وجود طرح داستان هایی که از صبغه فلسفی برخوردارند بـه روش نیز توجه زیادی شده است .