چکیده:
تبیین و تدوین جایگاه نظام مالی اسلامی از منظر مبانی و فرآیندهای عملیاتی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت به منزله یک گام جهشی و روبهجلو در مسیر تعالی کشور به شمار میرود. علم مالی اسلامی را میتوان به عنوان مدلهای اجرایی اقتصاد اسلامی در سه حوزه کارکردی ابزارها، بازارها و نهادهای مالی اسلامی تعریف کرد. پیادهسازی صحیح و دقیق نظام مالی اسلامی در کشور، متضمن بررسی محورهای بنیادین اقتصادی و مالی است که هدف نهایی پیشرفت پایدار در نظام اقتصادی است. بنا به قول شهید محمد باقر صدر(ره)، مدلهای اقتصادی و مالی اسلامی در مرحله تکوین قراردارند و این درحالی است که مبانی و چارچوب تدوین یافته مکتب (زیربنا) و این مدلها (روبنا) نظام اقتصاد اسلامی هستند. با عنایت به ماهیت اکتشافی ابعاد مالی اسلامی در وهله اول باید جایگاه نظام مالی اسلامی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ابعاد اکتشافی طراحی و تدوین شود. این مقاله فراهمکننده تأملی در چیستی جایگاه نظام مالی اسلامی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است تا یک نقشه مبتنی بر اندیشههای اسلامی و الگوهای بومی ارائه دهد. لذا در این مقاله، لزوم عطف توجه به نقش و جایگاه نظام مالی اسلامی در الگوی پیشرفت جمهوری اسلامی ایران از مسیر تبیین اصول، هنجارها، اهداف و مشخصههای کارکردی حاکم بر نظام مالی اسلامی تبیین میشود.
The place of Islamic financial system’s design and codification in terms of the principles and operational process in Islamic-Iranian progress model is an excellence path for development of our country. Islamic finance can noble Islamic economic models in three functional dimensions include financial instruments، markets and institutions. Accurate execution of Islamic financial system requires evaluation of basic aspects of Islamic economics/ finance in order to lead to stability progress. Bagher Sadr (Rhmth) argues Islamic economics and finance models are in genesis stage whereas، school developed foundations and frameworks (infrastructure) and models (superstructure) in Islamic economic system. Considering the exploratory nature of Islamic finance، the place of Islamic finance in mentioned model should be designed.
This paper determine the role of Islamic finance in Islamic-Iranian progress model and strives to present a roadmap based on Islamic thoughts and local area patterns. Thus it focuses on the role of Islamic finance in the model by explanation of principles، norms، goals and functional parameters governing Islamic financial system.
خلاصه ماشینی:
نظام مالی اسلامی، شبکهای از ابزارهای مالی، بازارهای مالی و نهادهای مالی است که چارچوب عملی انتقال وجوه را میان خانوارها، بنگاهها و دولت بر اساس اصول اسلامی شکل میدهد و زمینه را برای نیل به پیشرفت اقتصادی فراهم میکند.
در حقیقت تبیین منصفانه روابط اجزای اقتصادی و مالی یک جامعه همراه با راهبردهای حمایتی از تولید منجر به برقراری عدالت اقتصادی- اجتماعی در جامعه میشود که این امر نشان از اهمیت والای جایگاه نظام مالی اسلامی در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت دارد.
نهادهای مالی اسلامی پایه بانکی باید در ابزارهای مالی اسلامی سرمایهگذاری کنند، نرخهای سود غیرمنصفانه و جرایم سنگین بر تسهیلات خود وضع نکنند، از عبارات شرعی برای پوشش ناکارآمدیهای خود استفاده نکنند، شبکهای متشکل و منسجم از تبادل داده و اطلاعات را در داخل و ارتباط با خارج تشکیل دهند، اقدامات مدیریتی لازم را به منظور مقابله و پوشش در قبال انواع ریسکهای موجود اعم از مالی (اعتباری، بازاری و نقدینگی)، عملیاتی و تجاری را اجرایی نمایند، پشتوانه دولت در اجرای سیاستهای توسعهای باشند و در عین حال با تخصیص کارای منابع خود موجبات کاهش فقر و پیشرفت متوازن مبتنی بر مزیت رقابتی را در استانهای مختلف کشور فراهم آورند.
مبانی و اصول متعالی اسلام برای بنیان گذاری اقتصاد دینی در برابر ماست ولیکن تبیین متقن، عملیاتی و روزآمد موجب شناخت بایستههای نظام مالی اسلامی کارآمد در اقتصاد کشور و یک حرکت روبهجلو در تدوین نقشه راه برای الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت است.