تبیین حکمرانی خوب در نهج البلاغه با رویکرد روشی زمینه گرا مقاله

در این تحقیق ، نگارندگان درصدد تحلیل و بررسی حکمرانی خوب و شاخص های آن در نهج البلاغه با رویکرد نظری - روشی زمینه گرایـی یا اجتماع گرایی هستند. به دو دلیل ، ایـن رویکـرد در بـین رویکردهـای نظری - روشی در داخل پارادایم تفسیری انتخاب شد: ١. برخلاف آن هـا، این رویکرد قائل به تعدد گفتمانی و مبانی متغیر در معرفت شناسی نیست ١. مفروضات این رویکرد مبنی بر خوانش «متن » مرتبط با «بستر یا زمینه » با مبانی ثابت هستی شناختی و معرفت شناختی و اهمیت محـوری نظـام معنایی، ارزشی و فرهنگی در اجتماع یا جامعه ای مشخص ، با موضوع این نوشتار، مناسب تر به نظر می رسند. لذا موضوع حکمرانی خـوب در نهـج البلاغه در قالب یک الگوی کاملا مطلوب فرا زمانی و فرا مکانی در بستر یک جامعه توحیدی اسـلامی و پـذیرش مشـروط و وضـعیت منـد تمـام شاخص های امروزین این مفهوم در اندیشه سیاسـی غـرب ترسـیم شـده است .

گرچه در جهان امروز و عصر گسـترش مـردم سـالاری هـا، حکمرانـی خـوب بـا مولفه های یاد شده به مثابه مشی حکومتی مطلـوب پذیرفتـه شـده اسـت ؛ امـا اتخـاذ و پذیرش این مفاهیم و مولفه ها با خاستگاه عمدتا غربی در یک جامعه اسلامی ، نمی تواند به صورت مطلق باشـد، بلکـه بایسـتی بـه صـورت مشـروط و «وضـعیتمند» یعنـی در سازگاری با اصول و مفروضات ثابت هستی شناختی یا جهان بینی و نیز معرفت شناختی اسلام باشد. محمد سروش در مقاله ای با عنوان «اهداف و آرمان های حکومت در نهج البلاغه » که در مجموعه مقالات دانشنامه امام علی (ع ) در سال ٠٩٨١ انتشار یافته است موضوع اهداف حکومت از دیدگاه حضرت علی (ع ) را بدون نگاه مقایسه ای با جایگـاه و نـوع تلقی از این مفهوم در اندیشه سیاسی غرب تشریح کرده است . در ادبیات غرب ، حکمرانی مطلوب و خوب همان همکاری عمومی ، توسعه پایدار انسـانی ، به حداکثر رساندن رضایت و اعتماد شهروندان ، رفع نیازهای اساسی آن ها و حمایـت از حقوق و آزادی های عمومی است ،(کافمن ، ٤١١٩: ٤) اما در جهان بینی اسلامی و نهـج البلاغه در عین حالی که این مؤلفه ها و اهداف نادیده گرفته نشده اند، بلکه خود فلسـفه وجودی حکومت و اهداف متعالیه آن در چارچوب اسلام و برای عینیـت بخشـیدن بـه اصول اسلامی ، بسیار مهم و جوهری تلقی شده است .