خلاصه ماشینی:
"ایجاد تردید در اندیشه گاهی به منظور ایجاد تردید در اندیشه مخالفان و از میدان راندن آنها از اسلوب تهکم استفاده مینماید زیرا شکست جامعه تحقیر شده، بسیار آسان است؛ چنانکه فرعون که خود به مقام رسالت حضرت موسی(ع) و صداقت او معترف بود و بر عدم جنون و سحر وی کاملا آگاهی داشت و میدانست که در کارهای موسی و معجزات وی نه تنها نشان ازسحر و جادو نیست؛ بلکه از وجود خدایی مقتدر و توانا خبر میدهد؛ لیکن در عین حال میدانست که با قبول رسالت حضرت موسی(ع) و پذیرفتن سخنان او، مقام پادشاهیش به خطر میافتد؛ از این رو کلام خود را مبنی بر جنون حضرت موسی (ع) با تأکید همراه ساخت تا در شنوندگان تأثیر بیشتری گذاشته و آنها را بر صداقت گفتار خویش ترغیب و از گرایش به موسی، منع نماید؛ زیرا از منظر بلاغی اگر شنوندهای نسبت به کلام گوینده دچار شک و تردید شود، گوینده باید سخن خود را با ابزارهای مختلف و مؤثر، مورد تأکید قرار دهد تا مجالی برای تردید شنونده باقی نماند.
آنها وقتی دیدندکه ترک ایمان، انکار و ایجاد شبهات باطله از مقام و موقعیت و ارزش پیامبر(ص) نمیکاهد و تأثیری در کاهش روند برنامه تبلیغ ندارد و پیامبر(ص) همچنان با تلاش و جدیت مردم را به یکتاپرستی دعوت میکند، به تحقیر شأن و مقام پیامبر(ص) پرداختند و با دیدن وی شروع به تمسخر او میکردند و به یکدیگر میگفتند:آیا این آن کس است که خدا او را برای ما برانگیخت؟ با توجه به اینکه آن کافران سنگدل به مسأله بعثت و رسالت به دیده تحقیر و انکار مینگریستند و برانگیخته شدن پیامبر(ص) ازسوی خدا را رد میکردند، جمله «بعث الله رسولا» به منظور اقرار در نهایت جحود و انکار آنها بیان شده است و این سخن مبالغه ای در انکار تهکم و استهزاء محسوب میشود (زمخشری، 1407، ج3، ص281؛ بیضاوی، 1418، ج4، ص125؛ مراغی، بی تا، ج19، ص19)."