چکیده:
یکی از تغییرات زبانی که در سطح واژه ها رخ می دهد، تحول معنایی است. منظور از تحول معنایی، حفظ شکل ظاهری واژه و تغییر معنای نخستین و پذیرش معنایی تازه است. وام واژه ها یکی از زمینه های به وجود آمدن تحول معنایی هستند. آنچه در مقاله پیش رو به آن پرداخته شده است تحول معنایی برخی از وام واژه های عربی کتاب کلیله و دمنه فارسی است. به این منظور در ابتدا عوامل و نحوه تحول معنایی از نظر زبان شناسان مطرح شده، سپس وام واژه های کتاب کلیله و دمنه که دچار تحول معنایی شده اند براساس این اصول مورد بررسی قرار گرفته اند. این بررسی مطالعه ای طولی است که تحول معنایی وام واژه های عربی را در زبان فارسی قرن ششم هجری نسبت به قرون پیشین مورد مقایسه قرار داده است. به این منظور چهار لغت نامه عربی در قرن های دوم، سوم و پنجم انتخاب شده و معنی آنها با لغت نامه دهخدا در زبان فارسی مقایسه شده است. هدف از این تحقیق بررسی جایگاه وام واژه ها در ادبیات تطبیقی و اهمیت بررسی آن ها در متون ادبی فارسی است. پس از بررسی چرایی تحول معنایی وام واژه ها، چرایی اهمیت آن ها در ادبیات تطبیقی مشخص می شود.
One of the Language changes that occur at the level of words، is the semantic changes. The purpose of Semantic Transformations is transforming the first meaning while Maintaining the appearance of words. Loanwords are one of the breeding grounds in semantic transformations. What is discussed in the article is the Semantic transformation of Arabic loanwords of KALILA WA DEMNA. For this purpose Initially raised linguists view of how semantic changes are happen then The semantic change of Arabic loanwords of KALILA WA DEMNA based on these principles have been studied. This study is a longitudinal study that Has been compared the semantic transformation of Arabic loanwords in Persian language in sixth century than in previous centuries. Because this study examined the Arabic loanwords in Persian language، we can place it in the field of comparative literature. The purpose of this study is to investigate how the evolution of Persian language happen under Arabic influence over time.
خلاصه ماشینی:
براي بررسي اين فرضيه ، کتاب کليله و دمنة فارسي را که نمونة برجستة نثر اين دوران است ، به دليل فراواني واژگان عربي ، به عنوان متن پژوهش انتخاب کرديم و تحول معنايي وامواژههاي موجود در آن را مورد بررسي قرار داديم .
224 در اين پژوهش که مطالعه اي درزماني است ، معني گروهي از وامواژههاي موجود در زبان فارسي را در دو دورة زماني قرن دوم تا پنجم و دورة نگارش کليله و دمنه ، يعني قرن ششم هجري بررسي کرديم ؛ بدين منظور، کل کتاب کليله و دمنه را با هدف يافتن وامواژههاي عربي که در اين متن تحول معنايي يافته و در معنايي غير از معناي اصلي عربي به کار رفته باشند، مورد مطالعه قرار داديم و ده واژه را با اين ويژگي ها يافتيم .
(413-410 /25 با توجه به آنچه دربارة معناي اين واژه در لغت نامه هاي عربي آمده است ، دولت در زبان فارسي ممکن است هم از دولت مضموم و هم از دولت مفتوح تغيير معنا يافته باشد؛ زيرا هر دو معنا قابل تأويل به بخت خوش هستند.
کليله و دمنه به عنوان يکي از مهم ترين آثار نثر زبان فارسي ، يکي از مهم ترين نمونه هايي است که مي توانيم براي بررسي تحول معنايي وامواژهها مطالعه کنيم ، هرچند تعداد وامواژههاي تغيير معنا يافته با توجه به تعداد کل واژههاي عربي به کاررفته در اين کتاب بسيار اندک است .