چکیده:
«ادب پایداری» نـاظر بـه عمـل و رفتـار فـرد اسـت کـه بـر اسـاس نگـرش و اندیـشة او نـسبت به خـود و هـستی بـه دو شـکل عـام و خـاص بـه فعـل در مـی آیـد. انـسان بـا ایمـان؛ یعنـی کـسی که خـود را بـه مجموعـه ای از بایـدها و نبایـدها ملتـزم و متعهـد کـرده اسـت و بـر همـین شـالوده زندگی خود را تدبیر می کند. ادب پایــداری یــا بــه تعبیــر ابتکــاری در ایــن مقالــه ، ادب اعتــراض در اصــل ، بیــان ســخنان هنری با محتوای مبارزه و اعتراض به بی عدالتی ها و دفاع از ارزش ها اطلاق می شود . اسـاس دیانـت اســلام از ابـراهیم (ع) تـا حــضرت محمـد (ص ) بـر مبــارزه بـا بـت پرســتی و عقایــد شــرک آلــود بنــا شــده کــه ایــن خــود بنیــاد اصــلی ادب پایــداری در حفــظ خــوبی هــا و نفــی بدیهاست ؛ اما به طور خاص یا ادب پایداری در کلام ادبی پیام آور عدالت و آزادگی ست . در گـسترة ادبیـات فارسـی از آغـاز، شـاعران و گوینـدگان مـسلمان بـا الهـام از جهـان بینـی اســلامی در نظــر و عمــل آثــار ادبــی ارزشــمندی آفریــده انــد کــه بــرای مخاطبــان، آینــه ای هدایت گر و حقیقت نما بوده است . ایــن جــستار بــه مبــانی عقیــدتی ادب پایــداری از نگــاه اســلام و شــواهد و مــصادیقی از آن در میــان پارســی گویــان مــسلمان پرداختــه و ضــمن دســته بنــدی و تبیــین مبــانی ، از جهــت جامعه شناسی نیز «ادب پایداری» واکاوی شده است .
خلاصه ماشینی:
٢- بحث ٢-١- ادب پایداری در زبان فارسی درگذشته و امروز اصــطلاح «ادب پایــداری»در معنــای اخــص آن، یعنــی اطــلاق کــردن بــه مجموعــة آثــار زبــانی و هنــری در قالــب نظــم و نثــر بــا محتــوایی کــه قــبلا ذکــر شــد، تــا حــدودی جدیـد اسـت ؛ امـا مـصادیق ایـن گونـه آثـار ادبـی در گـسترة زبـان فارسـی از قـرون سـوم و چهــارم هجــری قابــل تحقیــق اســت ، بــه ویــژه در میــان شــاعران پارســی گــو کــه بــه دستورهای دینـی و سـنت نبـوی (ص ) پـای بنـد بـوده و گـاه تـا سـر حـد عـشق و شـهادت نــه تنهــا گــوهر ســخن ، بلکــه جــان خــود را در راه احیــای ارزشهــای دینــی و مــذهبی ایثــار کــرده انــد.
٢-١-٣- ویژگی های جامعه شناختی ادبیات پایداری از نگـــاه جامعـــه شناســـــی ، ادبیـــات در دو بخـــش خـــواص (= طبقـــات صـــاحب ســرمایه و کارفرمــا) و مــردم (= ســایر مــردم، نیروهــای کــار) قابــل مطالعــه اســت ؛ چــه برتــری طلبــان و ثــروت انــدوزان بــه پــشتوانة قــدرت مــوروثی – اعــم از ثــروت و اشـرافیت – پیوسـته در تلاشـند تـا ایـن سـروری را حفـظ کننـد، در مقابـل سـایر مـردم بـه اعتمـاد نیـروی کـار و اتکـاء بـه عقیـده و باورهـای مـذهبی در کوتـاه تـرین زمـان ممکـن ایــن رابطــة ظالمانــه و اســتثمارگرانه را بــر هــم زننــد، در عرصــة ایــن تقابــل میــان دو گــروه خــواص و مــردم، ادبیــاتی شــکل گرفتــه کــه در جوامــع انــسانی بــه طــور عــام خـصوصیات مـشترکی دارد، و البتـه در جوامـع مـسلمان بـا توجـه بـه جهـان بینـی اسـلامی و تعــالیم حــضـــرت رســول اکــرم (ص ) و معــــارف اهــل بیــت (ع)، مــی تــوان ویژگــی های دیگری را نیز بـه دسـت داد؛ امـا اجمـالا مـی تـوان گفـت ادبیـات مردمـی کـه پایـه و مایة ادب پایداری است ویژگی هایی به شرح زیر دارد: الف - بخش ادبیات عوام «١- هنــر و (ادبیــات) مــردم، هنــر کــار و عرصــة عمــل اســت : از ایــن رو جریــان اندیــشه ایــشان مربــوط بــه جهــان عمــل اســت .