چکیده:
اینکــه چــه شاخــصه هــایی از اندیــشه هــای یــک شــاعر یــا نویــسنده را مــی تــوان در ردیــف مولفه های پایداری آورد، از مهم ترین وظایف ادبیات پایداری محسوب می شود. ادبیــات پایــداری -کــه شــاخه ای از ادبیــات متعهــد بــه شــمار مــی آیــد- در ادب فارســی ریـشه ای دیرینـه دارد و شـاعران و نویـسندگان متعـددی بـه ایـن مـسئله پرداختـه انـد. علامـه اقبـال لاهــوری از اندیــشمندان مــسلمان و پارســی گــوی هنــد اســت کــه دارای اندیــشه هــای پایــداری بـسیار رفیعـی اسـت و در عظمـت شخـصیت و جایگـاه شـعری وی همـین نقـل کـافی اسـت کـه به قول ملکالشعرای بهار «قرن حاضر را باید به نام نامی وی مزین کرد». در پــژوهش پــیش رو، پــس از ارائــه ی تعــاریفی کلــی پیرامــون ادبیــات مقاومــت و نیــز معرفـی اجمـالی شخـصیت و افکـار علامـه اقبـال لاهـوری، ضـمن برشـمردن مولفـه هـای پایـداری و ارائة تصویری روشن از ایـن شاخـصه هـا، بـه اسـتخراج شـاهد مثـالهـایی از اشـعار فارسـی ایـن شاعر گرانقدر مبادرت ورزیده شده است . در نهایت این نتیجـة کلـی حاصـل مـی آیـد کـه جهـان وطنـی اسـلامی ، ویژگـی بـارز شـعر و اندیـشة علامه اقبال لاهوری است که از اعتقاد راسخ وی به خداوند و دین اسلام سرچشمه می گیرد.
خلاصه ماشینی:
دکتــر شــریعتی در ایــن بــاب چنــین آورده اســت : «در قــرون اخیر علامـه اقبـال لاهـوری، یکـی از چنـد نفـر محـدودی اسـت کـه بـه قـول ونـسانمـونتی و رنــه گروســه ، در اســلام شخــصت جهــانی پیــدا کــرده و غیــر از شخــصت انــسانی خـودش ، بـه عنـوان چهـرهای جهـانی ، در دنیـا معرفـی شـده و بـه قـول یکـی از نویـسندههـای معاصــر- پروفــسورشاندل- ظهــور اقبــال نــشان مــی هــد کــه فرهنــگ اســلامی وایمــان اســلامی هنــوز هــم در همــین دورة انحطــاط جامعــه هــای اســلامی ، اســتعداد خــودش را در سـاختن و پـرداختن اندیـشه هـا و شخـصیت هـایی در سـطح جهـان حفـظ کـرده اسـت » (شریعتی ، ١٣٦٩: ١١).
١-١-بیان مساله با توجه بـه اهمیـت و جایگـاه علامـه اقبـال لاهـوری، هـم بـه عنـوان مـسلمان و هـم بـه عنـوان چهــره ای متفکــر و فیلــسوف جهــانی ، در ایــن نوشــته ســعی شــده اســت کــه مؤلفــه هــای پایــداری در اشــعار وی، کاویــده شــود و بــه ایــن ســؤال پاســخ داده شــود کــه از دیــدگاه علامــه اقبــال لاهــوری، پایــداری چیــست و چــه جایگــاهی دارد و از چــه مؤلفــه هــایی برخوردار است ؟ ١-٢- ضرورت و اهمیت تحقیق بـا عنایـت بـه اینکـه ادبیـات پایـداری مقولـه ای اسـت متـاخر کـه اندیـشمندان بـه جـد بــدان پرداختــه انــد، کاویــدن زمینــه هــای مختلــف ایــن بحــث و ملاحظــه کــردن آن از زوایــای مختلــف حــائز اهمیــت اســت .
٢- بحث ٢-١- مؤلفه های پایداری در اشعار فارسی علامه اقبال لاهوری بــه یقــین ، پــرداختن بــه تمــامی مؤلفــه هــای پایــداری حــاکم بــر شــعر و اندیــشة علامــه اقبــال لاهــوری از حوصــلة یــک مقالــه خــارج اســت و تنگناهــای مخــصوص مقالــه ، مجــال پــرداختن بــه ایــن مقالــه را ســلب مــی نمایــد، لــذا در ایــن پــژوهش ، بــه اســتخراج شـاهد مثـالهـایی از شـعر اقبـال، همخـوان بـا اصـول و مؤلفـه هـای بـارز و مـورد تعمیمـی از پایــداری کــه در شــعر اکثــر شــاعران مبــارز بــه چــشم مــی خــورد، همــت گمــارده شــده اســت .