چکیده:
جریان سیال ذهن، سبکی جدید در داستان نویسی است که در آن نقش نویسنده به حداقل ممکن می رسد؛ چرا که اندیشه ها و احساسات شخصیت ها همان گونه بیان می شود که در ذهن آنان جریان دارد. در این شیوه، ترتیب زمانی، مکانی و نظم منطقی رویدادها به هم می ریزد و روش های روایی؛ مانند تک گویی درونی و حدیث نفس مشابه و گاه همسو با آن است. از نویسندگانی که از این شیوه در آثار خود استفاده کرده اند، می توان به جیمز جویس، ویلیام فاکنر، ویرجینیا ولف و... از دنیای غرب؛ نجیب محفوظ، غسان کنفانی، حلیم برکات و ... از دنیای عرب؛ صادق چوبک، عباس معروفی، هوشنگ گلشیری و... از ایران اشاره کرد. این جستار با بررسی و نقد رمان «اللص و الکلاب»(دزد و سگ ها) اثر نجیب محفوظ با معیارهای جریان سیال ذهن، به این نتیجه رسید که نویسنده در این رمان، وظیفه انتقال بخش های مهمی از داستان خود را به عهده گفتگو؛ از جمله تک گویی درونی نهاده است، و بدین وسیله به خواننده اجازه می دهد تا مستقیما و بدون دخالت راوی در جریان افکار و احساسات قهرمان داستان قرار گیرد و نیز، توانست با کمک ویژگی های مختلف تک گویی درونی از قبیل صاحب تک گویی درونی، در نظر نگرفتن مخاطب معهود، شیوه شخصیت پردازی، راهیابی به ذهن قهرمان، پدیده همزمانی، گونه های تک گویی درونی و ... شخصیت قهرمان را به مخاطب نشان دهد.
Stream of consciousness is a new style in narrating in which an author's role is minimized because thoughts and feelings of characters are expressed as flowing in their minds. In this method، a chronological، locational and logical order of events is cluttered and narrative techniques include inner monologue، self hadith، and wise speaker. The writers who used the technique in their works can be referred to as James Joyce، William Faulkner، Virginia Woolf، etc. from the West; Najib Mahfouz، Ghassan Kanafani، Halim Barekat، etc. from the Arab world; and Sadeq Chubak، Abbas Maroufi، Hooshang Golshiri، etc. from Iran. The aim of this research is to criticize the novel "Robber and Dogs" by Najib Mahfouz using the criteria of the stream of consciousness and reach the conclusion that the author in the novel makes the transfer function of main parts of the story through talks، including the inner monologue، thereby letting the reader be informed directly and without the narrator's intervention of the stream of thoughts، and of hero's feelings in the story. He also shows the hero's character to addressees using various characteristics of the inner monologue like inner monologue's owner، neglecting agreed addressees، the way of characterizing، access to the hero's mind، synchronization phenomenon، and inner monologue types.
خلاصه ماشینی:
این جستار با بررسی و نقد رمان «اللص و الکلاب»(دزد و سگها) اثر نجیب محفوظ با معیارهای جریان سیال ذهن، به این نتیجه رسید که نویسنده در این رمان، وظیفة انتقال بخشهای مهمی از داستان خود را به عهدة گفتگو؛ از جمله تکگویی درونی نهاده است، و بدین وسیله به خواننده اجازه میدهد تا مستقیما و بدون دخالت راوی در جریان افکار و احساسات قهرمان داستان قرار گیرد و نیز، توانست با کمک ویژگیهای مختلف تکگویی درونی از قبیل صاحب تکگویی درونی، در نظر نگرفتن مخاطب معهود، شیوة شخصیت پردازی، راهیابی به ذهن قهرمان، پدیدة همزمانی، گونههای تکگویی درونی و ...
(میرصادقی، 1377ش: 131) برخی از مهمترین ویژگیهای این نوع رمان عبارتند از: تبیین آگاهی درونی شخصیتها بدون انسجام و گسسته توسط نویسنده؛ استفاده از تکگویی درونی در تمام یا قسمتهایی مهم از داستان؛ بیان ذهنیات اشخاص بدون هیچ گزینش یا سانسوری، کاربرد تداعیهای لفظی و معنایی؛ وجود ابهام در آن که ناشی از تلاش نویسنده برای نزدیک کردن زبان به سازکارهای ذهن و گاهی نیز ناشی از آشفتگی ذهنی شخصیتها است؛ (بیات، 1387ش: 156-157) نویسنده خود را از قید مکان و زمان رها میسازد و گذشته را به حال و آینده پیوند میدهد؛ یعنی نظم منطقی رویدادها در کلیت داستان به هم میریزد(الحسینی،1997م: 27) شعرگونه بودن این نوع رمان، تنوع زاویة دید، نقش مهم و اساسی خواننده در آن، پرش موضوعی و فکری ، دگرگونی ساختار جمله و قواعد نحوی از دیگر ویژگیهای این نوع رمان است.