چکیده:
در این نوشتار، پس از تهمید مقدمهای بسیار کوتاه در باب معنا و جایگاه براهین اخلاقی، برهان نوینی تحت عنوان «برهان ضرورت خدا و/یا دنیای جبرانگر برای صرفهمندی اخلاق» تبیین خواهد شد. ادعای نوشتار پیش رو این است که در کنار توسل به مقولۀ جبرانگری خداوند و جایگاه توبه در اخلاقیات دینی میتوان از طریق توسل به مقولۀ صرفهمندی اخلاق، وجود خدا را برای توجیه تام اخلاق ضروری ساخت. در این برهان ضروری دانستن وجود خدا برای اخلاق به معنای نفی استقلال روانشناختی، عقلانی، وجودشناختی و زبانشناختی اخلاق از دین نیست. در واقع اگر برهان مطلوب ما مقبول واقع شود، از یک سو راهی است برای کاهش چالشی که میان اخلاق دینی و فرادینی وجود دارد، و دچار برخی تبعات منفی نظریهٔ امر الهی نمیگردد، و از سوی دیگر در قیاس با سایر براهین اخلاقی پیشفرضهای کمتری دارد.
خلاصه ماشینی:
"گرچه دلیل طرح یک برهان تازه لزوما ناکارآمدی یا ضعف همهجانبهٔ دیگر براهین نیست، به نظر میرسد لازم است که در سنت براهین اخلاقی برای اثبات وجود خدا تحولی صورت پذیرد، زیرا اهم این براهین، که در کمال اختصار و سادگی آنها را مرور کردیم، دستکم دو مشکل عمده دارند: 1) برخی از این برهانها مفروضات و مقدمات فرااخلاقی، فلسفی یا متافیزیکی سنگینی دارند که اثبات جداگانۀ آنها بخش عمدهای از انرژی فیلسوفان اخلاق را از گذشته تا امروز مصروف خود کرده است.
از این رو بیایید با یک تخیل اخلاقی خلاقانه فرض کنیم که به ما، به عنوان یک شخصیت اخلاقی، اما غیرسیاسی، تنها برای چند دقیقه فرصت دادهاند تا قبل از این که اسلوودان میلوسویچ (عامل قتلعام مسلمانان بوسنیایی) دستور آخرین قتلعام گسترده را صادر کند، با وساطت و حمایت یکی از مشاوران نسبتا عاقل و اخلاقیتر وی، با او در محیطی آرام دیداری خصوصی داشته باشیم تا شاید علیرغم ناکامی همۀ ترفندها و استدلالهای سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی این امکان را فراهم کنیم که این دیکتاتور جلاد را اخلاقا تحت تأثیر قرار دهیم.
باب پاسخ به این پرسش میتواند همچنان باز بماند، اما اجمالا میتوان گفت هر گاه بتوان اثبات کرد که عمل به اخلاق دیگر تغییری مثبت در وضعیت اخلاقی یا زندگی فرد ایجاد نمیکند، یعنی دیگر اخلاق صرفهمندی خود را از دست داده است.
در بستر این رابطه ما حق داریم این پرسش را مطرح کنیم که آیا اخلاق در صرفهمندی خود نیازمند دین است یا خیر؟ کتابنامه Byrne, Peter (2004), "Moral Arguments for the Existence of God," The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N."