چکیده:
واژه «الابتر» یکی از واژگان معناساز و دارای ویژگیهای منحصربهفرد زبانی و فرازبانی در سوره کوثر است. این واژه یکی از شاخصهای مهم «اعجاز بیانی» در سوره کوثر بهشمار میآید. این پژوهش بر آن است با استفاده از دانش ایتمولوژی یا ریشهشناسی، ابتدا مفهوم دقیقی از این واژه ارائه نموده، با بررسی «تطور مفهومی» واژه یا همان معناشناسی تاریخی، سیر تطور معنایی آن را در سه دوره زمانی پیش از نزول قرآن کریم، در دوره نزول قرآن کریم و پس از نزول قرآن ارزیابی نماید. فرایند شناخت حوزه معنایی این واژه از طریق کشف روابط زبانی واژگان مترادف، متضاد و وابسته بر اساس مکتب معناشناسی اولمان صورت میگیرد تا به ارتباط منطقی بین دشمنی یا دوستی پیامبر6 با مساله جاودانگی و انحطاط انسان در قرآن کریم دست یابد. معناشناختی واژه «الابتر» و کشف روابط معنایی آن در قرآن کریم نشان میدهد «عشق» راز «جاودانگی» بشر است. رمز «جاودانگی» حقیقی انسان از منظر قرآن، «عشقی» است که محور آن «ایمان به خدا» است و دشمنی با پیامبر اکرم6، سرنوشتی جز هلاکت و نیستی به دنبال ندارد.
The word al-abtar (without posterity) is one of the meaning-producing words that enjoy exclusive linguistic and paralinguistic features in Sūrat al-Kawthat. This word is regarded as one of the important indices of the “expressive inimitability” in Sūrat al-Kawthat. This research is intended to use etymology to first present an accurate meaning of this word and by examining the “conceptual transformation” of the word or by the so-called historical semantics، evaluate its course of conceptual transformation in three chronological periods of pre-Revelation، the Revelation، and post-Revelation of the Holy Qur’ān. The cognition process of the semantic field of this word takes place through unveiling the linguistic relations of the synonym، antonym، and related words on the basis of Ullmann’s semantics in order to achieve the logical relation between the Prophet’s (S.A.W.) enmity or friendliness with man’s eternality and degradation in the Holy Qur’ān. The semantics of the word al-abtar and the unveiling of its semantic relation with the Holy Qur’ān indicate that “love” is the secret of man’s eternality. The secret of real “eternality” of man from the viewpoint of the Qur’ān is “love”، which is grounded in “faith in God”; and the enmity toward the Holy Prophet (S.A.W.) is definitely doomed to annihilation and extinction.
خلاصه ماشینی:
"فرایند شناخت حوزه معنایی این واژه از طریق کشف روابط زبانی واژگان مترادف، متضاد و وابسته بر اساس مکتب معناشناسی اولمان صورت میگیرد تا به ارتباط منطقی بین دشمنی یا دوستی پیامبر6 با مسأله جاودانگی و انحطاط انسان در قرآن کریم دست یابد.
، ولی چرا در اینجا تنها از این واژه استفاده شده است؟ در این واژه چه ویژگی زبانی و فرازبانی وجود داشته که سبب گردیده است این واژه بهصورت «تککاربرد» در قرآن کریم بهکار رود؟ هرگاه حرف «تاء»، حرف دوم ریشه یک واژه قرار میگیرد، این واژه به نوعی معنای «قطع» را میرساند و واژه «ابتر» بهلحاظ صوتی، با توجه به تفخیم موجود در حرف «راء»، شدت پستی بیشتر را میرساند، بهگونهای که توبیخ و تحقیر بیشتری در این واژه به چشم میخورد (نک: صبحی صالح، 143؛ عدنانی، 34؛ قنیبی، 96).
ب) حوزه معنایی واژه «ابتر» در عصر نزول قرآن همانطور که از روایات سبب نزول و آیات سوره کوثر بهدست میآید، این واژه بایستی توسط دشمنان پیامبر درباره ایشان بهکار رفته باشد (واحدی، 495) و بهکارگیری این واژه از جانب آنان همراه با بار منفی (ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، 4/124) و برای سرزنش پیامبر6 است.
واژه «ابتر» بهمعنای هلاک شده، با توجه به روایات سبب نزول میتواند بهمعنای فردی که از خویشان خود بریده است، یا بهمعنای مقطوع النسل باشد، ولی باید توجه داشت قرآن کریم کلامی است که برای همه مردم در همه زمانها نازل شده است؛ (و ما أرسلناک إلا کافة للناس بشیرا و نذیرا و لکن أکثر الناس لا یعلمون) (سبأ/28)."