چکیده:
با توجه به تحریم ربا در اسلام دولتها و شرکتها برای جذب منابع مالی مسلمانان ناچار به استفاده از ابزارهای مالی میباشند که علاوه بر توجیه مالی و اقتصادی، منطبق با اصول و احکام شریعت باشد. از طرفی با توجه به انگیزه و سلایق مختلف سرمایهگذاران تنوع در ابزارهای مالی ضرورتی انکارناپذیر است، اما تاکنون در بازار سرمایه جمهوری اسلامی ایران از بین انواع مختلف ابزارهای مالی اسلامی تنها اوراق مشارکت و اجاره البته آن هم در حجم ناچیز نسبت به نیاز طرحهای اقتصادی کشور، جنبه اجرایی پیدا کردهاند. از جمله دیگر ابزارها که اکنون در کانون توجه شرکتها و دولتهای مسلمان قرار دارد، اوراق بهادار (صکوک) مضاربه است. از آنجا که در طراحی هر ابزار مالی اسلامی باید به ابعاد فقهی، حقوقی، طراحی مدل مالی، مدیریت ریسک، حسابداری و امور مالیاتی توجه کرد؛ در این پژوهش ابتدا بر اساس مطالعات کتابخانهای و با روش تحلیلی-توصیفی به تحلیل و توصیف روشهای پوشش ریسکهای صکوک مضاربه پرداخته و سپس با استفاده از روش تحقیق دلفی انواع مختلف روشهای پوشش این ریسکها شناسایی و طبقهبندی شدهاند. لذا با توجه به اینکه این تحقیق از تحقیقات اکتشافی میباشد، دارای فرضیه نبوده بلکه به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که روشهای پوشش ریسکهای صکوک مضاربه مبتنی بر فقه امامیه و معاملات مربوط به آن کدام است؟
خلاصه ماشینی:
"لذا با توجه به اینکه این تحقیق از تحقیقات اکتشافی میباشد، دارای فرضیه نبوده بلکه به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که روشهای پوشش ریسکهای صکوک مضاربه مبتنی بر فقه امامیه و معاملات مربوط به آن کدام است؟ نتایج این تحقیق به تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی درگیر در فرایند انتشار صکوک مضاربه اعم از سرمایهگذاران، سازمان بورس و اوراق بهادار، بانکها، مؤسسات مالی و اعتباری، مؤسسات بازرگانی و صادراتی و کلیه نهادهای مالی موجود در بازار پول و سرمایه در درک هرچه بهتر ریسکها و نحوه مدیریت آنها کمک خواهد کرد.
2- وجود تفاوت ماهوی بین ریسکهای اوراق اجاره و مضاربه با توجه به جایگاه متفاوت آنها در تقسیمبندی ابزارهای مالی اسلامی، چنانچه صکوک اجاره در ابزارهای انتفاعی با سود معین جای میگیرد، در حالیکه اوراق مضاربه از ابزارهای با بازدهی انتظاری است؛ و از آن جا که در زمینة خاص مدیریت ریسک اوراق مضاربه مبتنی بر فقه امامیه تاکنون پژوهشی در ایران و خارج از کشور صورت نگرفته است؛ این پژوهش از تحقیقات پیشین متمایز و دارای نوآوری است و با استفاده از نتایج پژوهش موسویان و شیرمردی (1390) در شناسایی، طبقهبندی و اولویتبندی ریسکهای اوراق مضاربه، راههای پوشش آنها را بررسی مینماید.
محقق در جریان تدوین ادبیات موضوع و با در نظر گرفتن سازوکار اوراق صکوک مضاربه، نقش ارکان اصلی این نوع صکوک و روابط و قراردادهای بین آنها بنا به تحقیقات صورتگرفته در این زمینه، در این بخش تعدادی از ریسکهای شناساییشده این ابزار را همراه با تعاریف مربوطه در سه طبفه شامل ریسکهای سرمایهگذاران، بانی و واسط آورده و سپس مهمترین روشهای پوشش این ریسکها را بنابر ادبیات تحقیق و مطالعه منابع کتابخانهای مرتبط و انجام مصاحبه با خبرگان مالی کشور بررسی مینماید."