چکیده:
مالکیت ادبی و هنری حقی است که آفریننده اثر بر تراوشات ذهنی و فکری خویش دارد. در نظام حقوقی فرانسه از آثار اصیل ادبی و هنری به صرف خلق اثر و تجلی خارجی آن، حمایت میگردد و نه تنها شکل تبلور اثر بیاهمیت است، بلکه هیچگونه تشریفاتی نیز برای حمایت از اثر لازم نیست. در مواردی نیز که از ثبت و تودیع نسخه یا نسخی از اثر سخن به میان آمده، برای آن نقش اثباتی در نظر گرفته شده است. این در حالی است که در نظام حقوقی ایران علاوه بر خلق و تجلی خارجی اثر ادبی و هنری، حمایت از اثر بسته به مورد، منوط به تشریفاتی همچون انتشار برای نخستینبار در ایران و درج علائم مخصوص میباشد. درخصوص نرمافزارهای رایانهای نیز حمایت قضایی از اثر منوط به اخذ تأییدیه فنی گردیده است. توجه به مبانی فقهی مسئله بهویژه بنای عقلا و عموم ادلهای که دلالت بر لزوم احترام و حمایت از اموال و مالکیتها مینماید و نیز توجه به برخی آثار نامطلوب وابسته نمودن حمایت از آثار ادبی و هنری به رعایت تشریفات، حمایت بدون تشریفات از آثار مزبور را ایجاب مینماید. البته شناسایی نقش اثباتی برای تشریفات مزبور میتواند مفید باشد.
Literary and artistic property is the right of the author to his/her mental creatorships. In French legal system the genuine literary and aritsitic works are subject to protection solely due to their creation and manifestation، and not only is the form of manifestation unimportant but also no formality is required for protection of the work. Also، in some cases when the registration and deposit of a copy or copies of the work are under consideration، it has been regarded just for the burden of proof. However، in Iranian legal system besides the exterior manifestation of the literary and artistic work، the protection of such work respectively depends on some formalities such as its being first published in Iran or bearing some special signs. Also، with respect to computer softwares، the judicial protection of the work requires the achievement of technical confirmation. The attention to the jurisprudential basics of the subject especially the common sense and the generality of the provisions that require the protection of the properties and a consideration of undesirable effects of tying the protection to formalities point out the necessity of protection without formalities. However، the recognition of a role for the formalities in determination of burden of proof may be beneficial.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین باید دید که آیا تشریفات مزبور شرط لازم برای حمایت از آثار مزبور است یا بدون لطمه به اصل حمایت بدون تشریفات ، تشریفات مزبور از ضمانت اجرایی دیگری برخوردار است ؟ به همین دلیل ، این جستار درصدد است ضمن پرداختن به مسئله مزبور از دید حقوق فرانسه به عنوان یکی از پیشروان عرصه حقوق ادبی و هنری، وضعیت حقوق ایران را توصیف نموده و با عنایت به مبانی شرعی و فقهی مالکیت های ادبی و هنری، آن را مورد نقد و بررسی و بازکاوی قرار دهد.
ایالات متحده آمریکا نیز که تا مارس ١٩٨٩ برای پیدایش حقوق مزبور و به ویژه درخصوص اقامه دعوی، تشریفات متعددی (تودیع نمونه های آثار، ثبت کپیرایت و ذکر کلمه کپیرایت بر روی نسخه ها) را لازم میدانست ، با الحاق به کنوانسیون در تاریخ مزبور و به منظور انطباق با اصل حمایت بدون تشریفات ، از قلمرو نظام تشریفات خود کاسته است ، بدون اینکه آن را به طور کامل حذف نماید ( ,٢٠٠٥ ,Pollaud-Dulian .
شرط مورد بررسی (چاپ ، نشر، پخش و اجرا برای اولین بار در ایران ) در قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی مصوب ١٣٥٢ مورد تصریح قرار نگرفته است بلکه در این خصوص با مقرره ماده شش این قانون مواجه هستیم که به موجب آن ، «در مورد تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، حمایت های مذکور در این قانون به شرط وجود عهدنامه یا معامله متقابل نسبت به اتباع سایر کشورها نیز جاری است »."