چکیده:
طنز و تعریض، شیوه بیانی و گفتمان خاصی است که برای بازگویی عیوب و تعیین کاستیها و یاد نقطه ضعفها،
کاربرد دارد.
طنز در ادبیات جهان جایگاه و منزلت ویژه دارد و در موارد بسیاری اعم از سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و دینی، از
آن، بهره میجویند.
بهلول عاقل در گذشته نسبتا دور بذلهگوی ماهری بوده و در هویدا ساختن کاستیهای اخلاقی و عقیدتی و غیره،
نقش ایفا میکرده است.
ملانصرالدین هم در اعصار اخیر فکاهی نویس و طنز پرداز معروفی است و طنزها و تعریضهای عبید زاکانی
دارای نقاط مثبت و سازنده میباشد. حجةالاسلام نیر تبریزی، با طنز و مطایبه بسیاری از نقاط ضعف اخلاقی و رفتار
ابنای زمان را افشا کرده است.
و امام خمینی (قدس سره) در سخنرانیهای خود از ادبیات طنز و تعریض بهره برده و برخی مطالب را در پوشش
طنز و با بیان ساده القاء فرمودهاند.
خلاصه ماشینی:
"دقت در موارد به کارگیری طنز و ظرافت، انسان را به این حقیقت هدایت میکند که فلسفه پیدایی این نوع بیان، به طور عمده ریشه در انتقاد از خواص و بیان نقاط ضعف اخلاقی و رفتاری ارباب قدرت دارد که دارای مقام عالی سیاسی، اجتماعی هستند و یا مردمانی سرشناس، متنفذ و صاحب اقتدارند و گفتمان صریح و بی پرده درباره آنان، ممکن است بازتاب منفی داشته و تأثیر مطلوب نداشته باشد و یا با تحریک آنان، جهتگیری صورت گیرد و فاجعه آفریده شود.
حضرت امام(ره) در اشاره به علمای سوء و درباری که در تمام عیار در خدمت طاغوت درمیآیند و جاده را از حیث مسایل دینی و مذهبی برای او هموار میسازند تعریض کرده و طنزگونه فرمودند: «امروز هم اگر هیئت حاکم شما را احترام میگذارد باید توجه داشته باشید که این احترام مثل احترامی است که به امامزاده مرده میکنند، به امامزاده مرده خیلی احترام میکنند چون او خطر و ضرری برای قدرتشان ندارد."