چکیده:
از جمله مشخصههای اصلی اقتصاد ایران، اتکاء شدید آن به صادرات نفت میباشد. از
آنجاییکه نفت بیشتر یک کالای سیاسی است، لذا غالبا شکاف قابل ملاحظهای میان
عواید انتظاری و تحقق یافته حاصل از نفت وجود دارد. چنین اتکای شدیدی به تک محصول
نفت، نه تنها موجبات عدم تعادل ساختاری بخشهای گوناگون اقتصادی را فراهم ساخته،
بلکه وقفههای متعددی در مراحل تکمیل پروژههای توسعه و عمرانی کشور ایجاد نموده
است. از این جهت اتخاذ سیاستهایی که قادر به کاهش این اتکاء باشد، بسیار
ضروری است. با توجه به اینکه صادرات محصولات کشاورزی نقش عمدهای در صادرات غیرنفتی
داشته و نسبت به بخشهای دیگر از ثبات بیشتری برخوردار است، در این مقاله به بررسی
اهمیت و جایگاه صادرات زعفران در صادرات غیرنفتی ایران پرداخته و با برآورد تابع
تقاضای واردات
کشورهای خارجی برای زعفران از روش برآورد پانل[2]، از موقعیت محصول در بازارهای
جهانی اطلاع یافته، وضعیت صادراتی محصول را مورد شناسایی قرار داده و با بررسی
عوامل تأثیرگذار بر صادرات این کالا، زمینه ارتقاء توانمندی هرچه بیشتر آن را در
بازار جهانی مورد تحلیل قرار دادهایم.
نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد که تا یک دوره زمانی معین امکان افزایش تقاضای
صادرات زعفران از طریق کاهش قیمت آن وجود خواهد داشت، اما در بلندمدت، کشور تنها از
طریق سرمایهگذاریهای اصولی و همهجانبه در امور زیربنایی، بازاریابی و ایجاد
زمینههای رقابت در بازارهای صادراتی محصول قادر خواهد بود موجبات ارتقاء توانمندی
خود را در صحنه اقتصاد بینالملل فراهم آورد و در اصل با افزایش قیمت جهانی زعفران،
و یا کاهش قدرت خرید پول ملی کشورهای وارد کننده، تقاضای واردات زعفران کشورهای
مورد نظر کاهش مییابد.
خلاصه ماشینی:
"نتایج حاصل از این بررسی نشان میدهد که تا یک دوره زمانی معین امکان افزایش تقاضای صادرات زعفران از طریق کاهش قیمت آن وجود خواهد داشت، اما در بلندمدت، کشور تنها از طریق سرمایهگذاریهای اصولی و همهجانبه در امور زیربنایی، بازاریابی و ایجاد زمینههای رقابت در بازارهای صادراتی محصول قادر خواهد بود موجبات ارتقاء توانمندی خود را در صحنه اقتصاد بینالملل فراهم آورد و در اصل با افزایش قیمت جهانی زعفران، و یا کاهش قدرت خرید پول ملی کشورهای وارد کننده، تقاضای واردات زعفران کشورهای مورد نظر کاهش مییابد.
اما نظر به اینکه در مطالعه فعلی، تعداد کشورهای متقاضی زعفران ایران در سالهای مورد مطالعه متفاوت میباشند و اجرای روش فوق نیازمند وارد کردن متغیرهای مجازی متعدد در مدل است و از طرفی در اینجا محاسبه کششهای تقاضای تکتک کشورها مدنظر نمیباشد، پس برای برآورد از روش ترکیب سری زمانی- مقطعی که قبلا نیز به آن اشاره شد استفاده مینماییم.
بررسی روند صادرات زعفران نشان میدهد که میزان واردات محصول مذکور توسط آن کشورها از روند مثبت سالانه برخوردار میباشد، با توجه به اینکه بر پارامترهای فوقالذکر قیمت جهانی محصول، درآمد ملی و نرخ ارز کشورهای واردکننده بعنوان متغیرهای برونزا در مدل تلقی میگردند، و کنترل داخلی بر این پارامترها وجود ندارد، لذا جهت توسعه صادرات زعفران لازم است عوامل دیگری مد نظر قرار گیرد."