چکیده:
یکی از فرآیندهایی که سبب تغییر واژهها در زبان میشود، دستوریشدگی است که طی آن، اجزای واژگانی مستقل، معنای پیشین خود را از دست داده و در عوض، نقشی دستوری مییابند و یا واژههای دستوری، دستوریتر میشوند. این مقاله به بررسی ردهشناختی دستوریشدگی حرف اضافۀ مکانی "Gæd"، به معنای "روی سطح چیزی" و "چسبیده به" در گویش شوشتری میپردازد و با استفاده از اصول و سازوکارهای دستوریشدگی، نشان میدهد که این حرف اضافه، دستوری شده است. با توجه به اینکه این واژه در گویش شوشتری دو معنای اسمی متفاوت دارد که یکی "بلندی و قامت" است و دیگری "کمر"، با ارائۀ دلایلی، نشان داده میشود که حرف اضافۀ مکانی مذکور، از دستوریشدن اسم با معنای دوم، یعنی کمر، حاصل شده است.
خلاصه ماشینی:
"این پدیده، عموما به فرایندی اطلاق میشود که بواسطهی آن، یک صورت واژگانی با معنای ارجاعی کامل ( یعنی یک عنصر مربوط به طبقهای باز)، معنایی دستوری کسب میکند ( یعنی یک عنصر متعلق به طبقهی بسته میگردد)؛ که به همراه morphologization Hopper, P & Traugott, E WWW.
زبانشناسان با انجام تحقیقات و بررسیهای رده شناختی در زبانهای دنیا به این نتیجه رسیدهاند که اجزای واژگانی در مسیر دستوری شدگی خود، از مراحل مشابه و با ترتیب خاصی عبور میکنند که آنها را به صورت نموداری به نام نمودار مرحلهای Fischer & Rosenbach Recategorized Drobnjakovic & Lamiory content word function word نشان دادهاند ( فیشر و روزنباخ 2000:2 و ، هاپر و تراگو 2003:7، نیز رک.
Back-her/his pain-Aspec Her/his back is paiful 1- همانطور که در مثالهای بالا مشاهده میشود، این کلمه معنای واژگانی اولیۀ خود را حفظ کرده و در کنار آن یک نقش دستوری جدید نیز به عنوان حرف اضافۀ مکانی بدست آورده است.
در این بخش با ارائۀ سه دلیل، نشان خواهیم داد که حرف اضافۀ مکانی ،Gæd حاصل دستوریشدگی اسم در معنای دوم آن میباشد: 1-یکی از مسیرهایی که برای دستوریشدگی درنظر گرفته شده است شکلگیری حروف اضافه از نام اندامهای بدن است (برای توضیح بیشتر در مورد پیدایش حروف اضافه رک.
3-در گویش بختیاری که از گویشهای منطقه بوده و دارای تشابهاتی با گویش شوشتری است، معادل اسم "کمر" و حرف اضافه مکانی "روی سطح"، واژۀ "Kæd" میباشد در حالیکه معادل "بلندی قامت" در این گویش، واژهٴ Gæd"" است: source- Target 6-kæd-om dærd e-kone."