چکیده:
در رویکرد نقش و ارجاع ونولین جمله و گروههای نحوی به صورت لایهای و با توجه به مفهوم هسته بررسی میشوند. هستۀ جمله فعل و هستۀ گروه اسمی، اسم است. دیگر عناصر گروه و جمله بنا به رابطهای که با هسته برقرار میکنند در مرتبهای مشخص نسبت به آن قرار میگیرند. اسم گزارهای با ارائۀ معنای رویدادی و اختیار کردن ساخت ظرفیتی، همانند افعال رفتار میکند، اما ویژگیهای تصریفی اسم، همانند ویژگی شمار، جنس و مانند آن از یک سو، و ویژگیهای تصریفی فعل شامل زمان، وجه، نمود، شخص و شمار از سوی دیگر سبب میشود تا مفهوم فعل و اسم گزارهای با وجود اشارۀ یکسانشان به رویدادها، کنشها یا وضعیتها متفاوت باشند و در جمله و در ارتباط با واژههای دیگر جمله نقش متفاوتی را به نمایش بگذارند. بدین قرار اسم گزارهای با توجه به ملاحظات تصریفی و معنایی در جایی میان فعل تمامعیار و اسم تمامعیار قرار میگیرد. در این پژوهش با فرض یکسانی ساحت معنایی گروه اسمی حاوی اسم گزارهای و جمله، به بررسی تفاوتها و شباهتهای اسم گزارهای و اسم غیرگزارهای در گروه اسمی و فعل در جمله میپردازیم و امکان اعطای ویژگیهای دستوری مربوط به فعل، چون نمود، وجه و مانند آن را به اسم گزارهای در گروه اسمی بررسی میکنیم. بررسی اخیر میتواند به عنوان معیاری تعیینکننده باشد برای آنکه بتوانیم در خصوص ماهیت معنایی، نحوی یا صرفی بودن این ویژگیها به قضاوت بنشینیم. پیامد جانبی این مسئله صحه گذاشتن بر برخی مرتبهبندیهای ونولین در تعیین جایگاه عناصر درونی بند در لایههای مختلف هستهای و بخش اصلی است.
خلاصه ماشینی:
"لازم به توضیح است که ممکن است موضوع اسم گزارهای گاهی محذوف باشد، همانند آنچه در مثال 3 دیده میشود اما در هر حال حذف سازۀ موضوع فقط به لحاظ ظاهر است وگرنه نبود آن به معنی حذف آن از ساخت موضوعی محمول نیست، همانطور که امکان حذف سازههای موضوع برای فعل نیز وجود دارد (مثال 4).
nominal aspect deixis telicity شکل 5: بند موصولی توصیفی عناصری که در حاشیۀ بخش اصلی گروه اسمی قرار دارند، همانند همتاهای خود در ساخت بند، شامل افزودههایی هستند که یا به صورت قیدی و یا به صورت گروه حرفاضافهای صورتبندی میشوند.
شکل 9: بخش اصلی در بند و گروه اسمی همانطور که در شکل 9 نشان داده شده است، اسمهای گزارهای و فعل نظیر آن، در ترسیم صحنۀ نمایش رویدادیشان یک یا تعدادی موضوع اختیار میکنند و همین سبب میشود تا بخش اصلی بندها و بخش اصلی در گروههای اسمی حاوی اسم گزارهای، یکسان باشد.
عملگر بعدی نفی است که هر دو بخش مورد نظر، جایگاهی برای ایفای نقش آن در نظر گرفتهاند؛ و این یعنی عملگر نفی نمونۀ دیگری از شباهتهای میان فعل و اسمهای گزارهای است، حتی اگر گروه اسمی در بیان نفی محدودیت داشته باشد و مثلا برای ظهور آن لازم باشد که اسم گزارهای را به طور مصدری کامل به کار ببریم.
در گروههای اسمی حاوی اسم غیرگزارهای، استفاده از مفهوم وجهنمایی حتی به صورت قیدی امکانپذیر نیست و این مورد نیز نمونهای از شباهتهای اسمهای گزارهای و فعل و تفاوت آنها با اسم غیرگزارهای است."