خلاصه ماشینی:
در مورد واژه تیرماسینزه در کتاب برهان قاطع آمده است:«آبریزان-آبریزگان-تیرگان روز سیزدهم تیر ماه باشد، گویند:در زمان یکی از ملوک عجم،چند سال باران نبارید.
»1 در عالم آرای عباسی نیز نوشته شده است که:مردم گیلان خمسه مسترقه هر سال را بعد از انقضای سه ماه بهار قرار داده و در این پنج روز به جشن آب پاشان که پنجه(پنجک)نام نهادهاند،مشغول میشوند.
و این همان جشن تیرگان یا آبریزگان و آبریزان است که در روز تیر (سیزدهم)در ماه تیر در سراسر ایران گرفته میشد.
در کتاب آیینها و باورداشتهای گیل و دیلم ضمن اشاره به این نکته میآید: شب سیزدهم تیر ماه دیلمی،فرزند اول خانواده با فرزند آخر خانوادهی دیگر- دختر یا پسر یک آبادی که با هم آشنایی دیرینهای دارند-حرف نمیزنند و به پای چشمه میروند و با قابدون که ظرف مسی استوانهای و دستهدار است آب برداشته و روی طاقچهی اطاق خانهای که در آن جا جمع خواهند شد و مراسم تیر ماسینزه را برگزار میکنند قرار میدهند.
akrah anignas arac aznis im:atugab?m rit تیر ماه گفت سیزده من چرا سنگین است؟ هر کس آب را برداشت،اولین فرزند مادرش هست انگشتری طلا،فیروزه نگین آن است بهشت را قربان،چه جای نازنین است امیر بگوته:منی کار چی زار ببییه امه پوستین کلا به خورد شغال ببییه همه سک سیلون اطاق دار ببییه منی خوتن جا پلهوم6جار ببییه ayib,ab r?j-mohlep?j natux inam ayib.
در واقع این گویش گفتاری زبانی است که ترانه خوانان،ترانهها را برای مردم غیر بومی میخوانند و این با گویشی که میان خود به کار میبرند،متفاوت است.