چکیده:
منطقه آزاد ارس محصول کنش نظامهای متعدد در مقیاسهای فضایی مختلف است که از آن بـه عنـوان یکـی از شش دروازة حیاتی ایران در راستای پیوند اقتصاد داخلی با اقتصاد جهانی نام برده مـی شـود. بـه عبـارتی ، مسـیر تحول این سازه فضایی - اقتصادی توسط نظامهایی در حال هدایت است کـه آن را از درون و بیـرون سـازمان می دهند و در این بین ساخت یابی منطقه آزاد ارس در سطح بیرونـی محصـول تعـاملات خـاص بـا فضـاهـای پیرامونی بویژه قفقاز جنوبی است . قفقاز جنوبی از مهمترین حوزههـای نفـوذ و عملیـاتی ایـن سـازه صـنعتی - تجاری در بخش ترانزیت و مناسبات تجاری- اقتصادی است . بویژه آنکه این سازه تجاری - صـنعتی بـه خـاطر موقعیت فضایی خود در مجاورت قفقاز جنوبی از پتانسیل های بالایی برای تقویت همکاریهای مشترک با ایـن سرزمین برخوردار است . طبق نتایج این پژوهش تقویت این همکاریها بویژه به خاطر موقعیت راهبـردی قفقـاز جنوبی برای ادغام با بازارهای تجاری بین المللی ، فرصت استفاده از پتانسیل های خوب اقتصادهای نوظهـور امـا پویای قفقاز جنوبی و نیز فرصت ورود و جهت دهی به مناسبات تجاری - اقتصادی ایران با قفقاز جنوبی بـویژه به خاطر ماهیت خاص این مناسبات، فرصت خوبی بـرای ارتقـای سـطح اقتصـادی منطقـه آزاد ارس محسـوب می شود.
خلاصه ماشینی:
"بویژه آنکه قفقاز جنوبی به رغم تجربه یک دوره کاملا بی ثبات اقتصادی در دوره پس از استقلال به خاطر شرایط خاص جغرافیایی - سیاسی بویژه منازعات قومیتی - سرزمینی ، از پتانسیل های اقتصادی خوبی بویژه در بخش انرژی (آذربایجان)، انتقال انرژی و وابستگی به منابع انرژی، پتانسیل غنی کشاورزی، پتانسیل غنی در تعمیق مناسبات توریستی ، تأسیسات بزرگ صنعتی (اگرچه فرسوده اما در حال احیا) بویژه صنایع پتروشیمی ، شیمیایی و ماشین سازی باقی از دوران اتحاد شوروی، حذف تدریجی نظام اقتصاد دولتی ، تقویت فعالیت اقتصادی بخش خصوصی ، پیوند با نظام اقتصاد بازار آزاد، مشارکت در قراردادهای بین المللی انرژی، تبدیل به مرکز نوپای سرمایه گذار خارجی ، بهبود وضعیت اقتصادی در بستر پشتیبانی های خوب مالی بین المللی و همچنین پشتیبانی دولت های اروپایی ، رقابت بین المللی در بازار اقتصادی- تجاری قفقاز جنوبی بویژه صنعت انرژی آذربایجان در مقام ستون اصلی اقتصاد این جمهوری، موقعیت قفقاز جنوبی بویژه آذربایجان در پیشروی تدریجی اقتصادی و ظاهرا دورنمای اقتصادی روشن آن، تلاش آذربایجانی ها برای ایجاد مرکز تجاری بین المللی خزر در سواحل خزر و همزمان تلاش گرجی ها برای ایجاد بزرگترین مرکز بین المللی در سواحل دریای سیاه برای پیوند با اقتصاد جهانی ، شخصیت نوین اقتصادی قفقاز جنوبی در بازارهای تجاری بویژه بازارهای بین المللی انرژی، دورنمای اقتصادی روشن قفقاز جنوبی در صورت خروج از انزوای جغرافیایی - اقتصادی از طریق تعمیق همگرایی های اقتصادی داخلی و بین المللی با جهان پیرامونی و خارج، به رغم تفاوتهای عمده پتانسیل خوب اقتصادهای نوپا اما پویای قفقاز جنوبی بویژه روند کاملا صعودی رشد اقتصادی و جریان تولید ناخالص داخلی ، مشارکت بالای بخش صنعت و خدمات در جریان تولید ناخالص داخلی ، به رغم تراز تجاری منفی دورنمای کاملا صعودی مناسبات تجاری - اقتصادی قفقاز جنوبی با جهان، نقش فضای همجوار در مقام مهمترین مجرای مواصلاتی اقتصاد جهان با این سرزمین و مکمل ژئواکونومیکی در مناسبات تجاری (به رغم موقعیت ضعیف ایران)، بهره می برد."