چکیده:
بررسی تکنیکهای غافقی در شکافتن، قطع کردن و داغ کردن در کتاب المرشد، موضوع اصلی این تحقیق است. توصیف دقیق غافقی از هر بیماری، نشانه شناختی واضح و متمایز از انواع بیماریهای چشمی است. او در جراحی با تکنیک شکاف عرضی در بیماریهای پلکی، قرنیه و ملتحمه، دو روش سلخ یا عدمسلخ را مبنا قرار داده بود. در قطع کردن، تکنیکهای غافقی، کشط کردن، لقط کردن و تشمیر (پلکپردازی) است. تکینک وی در داغ کردن نیز براساس شکل ظاهری داغه (مکواه) است که شامل داغ کردن با مکواه سوزنی شکل (نوک تیز) و داغ کردن با مکواه عدسی شکل (سرپهن) است. مسیر آموزشی این کتاب نیز از طب نظری آغاز شده و پس از بیماریشناسی، به طب عملی (تجربی) پرداخته که توصیف دقیق از تکنیک استفاده از ابزار مناسب و تأکید بر رعایت تمام اصول احتیاطی، در تمام مراحل درمانی، تا حد بسیاری منطبق بر روشهای نوین این دانش است.
خلاصه ماشینی:
"این نوع از لحاظ ظاهری در زیر طبقه قرنیه شبیه ناخنه (ظفره) 5 است که حنین بن اسحاق 6 معادل یونانی آن را + Petrification, hardening, stiffness, concreti (تهانوی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج 1، ص 388) غافقی، المرشد فی طب العین، ص 341؛ نیز بنگرید به: جالینوس، فی الأمراض الحادثة فی العین، ص 83؛ حنین بن اسحاق، العشر مقالات فی العین، ص 132؛ علی بن عیسی، تذکرة الکحالین، ص 101؛ حلبی، الکافی فی اکلحل، ص 121؛ رازی، الحاوی فی الطب، ج 1، ص 202؛ حموی، نور العیون و جامع الفنون، ص 162؛ علی بن عباس، کامل الصناعة الطبیة، ج 2، ص 384؛ ابنسینا، القانون فی الطب، ج 2، ص 370؛ کشکری، کناش فی الطب، ص 43؛ ابنهبة الله، المغنی فی الطب، ص 65؛ ابنهبل، المختارات فی الطب، ج 3، ص 86؛ جرجانی، الأغراض، ص 312؛ کرمانی، نفیس بن عوض، شرح الأسباب و العلامات، ج 1، ص 365؛ انطاکی، بغیة، ص 63؛ عقیلی، قرابادین کبیر، ص 532.
در این روش، غافقی پیشنهاد کرده است که بهجای سوزن غافقی، المرشد فی طب العین، ص 402 ـ 401؛ نیز بنگرید به: حنین بن اسحاق، العشر مقالات فی العین، ص 130؛ علی بن عیسی، تذکرة الکحالین، ص 213؛ حموی، نور العیون و جامع الفنون، ص 322؛ حلبی، الکافی فی اکلحل، ص 296 ـ 295؛ رازی، الحاوی فی الطب، ج 1، ص 270؛ همو، تقاسیم العلل، ص 116؛ ابنسینا، القانون فی الطب، ج 2، ص 358؛ جرجانی، ذخیره خوارزمشاهی، ج 2، ص 262؛ ابننفیس، المهذب، 356؛ ابنهبل، المختارات فی الطب، ج 3، ص 108 ـ 107؛ شاه ارزانی، طب اکبری، ج 1، ص 211؛ احمد، خزائن الملوک، ج 1، ص 336؛ قطبالدین شیرازی، مفردات و معالجة الأمراض، ص 316 ـ 315؛ کرمانی، نفیس بن عوض، شرح الأسباب و العلامات، ج 1، ص 266؛ حریری، نهایة الأفکار، ص 216 ـ 214؛ ابنهاشم، فاکهة ابن السبیل، ج 1، ص 178."