چکیده:
علم دینی از موضوعات چالش برانگیزی است کـه موافقـان و مخالفـانی را بـه سـوی خود جلب کرده است . انکار علم دینی بـر مبـانی بسـیاری ماننـد مبـانی معناشـناختی، علم شناختی (مطلق علم ، علوم تجربی و علوم انسانی) و دین شـناختی بسـیاری اسـتوار است که نوشتار حاضر به نقد و بررسی برخی از آنها میپردازد.
از حیــث معناشــناختی، برخــی از معــانی علــم دینــی، پذیرفتــه شــده و برخــی دیگـر انکــار شــده اســت ؛ امــا نــه آن ، دســتاورد چنــدانی دارد و نــه ایــن از پشــتوانه منطقــی برخــوردار اســت . انحصــار روش شــناختی، تفکیــک مقــام گــردآوری و مقـام داوری و عـدم سـرایت پـیش فـرض هـای دینـی بـه مقـام داوری از مهـم تـرین مبانی علم شناختی اند که نقد خواهند شد.
حداقلیبودن قلمرو دین ، از مبانی دین شناختی است کـه بـه نداشـتن ظرفیـت و تـوان دین در استخراج گزاره های علمی از منابع دینی حکم میکند. با نقد این مبنا و تبیین دیدگاه حداکثری، بهره مندی حوزه های گونـاگون علـوم و معـارف بشـری از منـابع دینی ممکن شمرده میشود.
خلاصه ماشینی:
"اصطلاح دوم اگرچه میتواند بر اساس یک قرارداد باشد و خود مورد نقـد 1 منکـران علم دینی قرار گرفته است یا استدلال در انکار علم دینی به اصطلاح دوم منحصر نشـده و شامل همۀ علوم ـ حتی علو یرتجربی ـ شده است (مل یان ، ١٣٧٨، ص ٢١٦ - ٢٣٣ و ١٣٧٩، ص ١٠– ٣٣)؛ اما باید توجه داشت که اولا پوزیتیویسم در بسـتر اندیشـه هـای نهایت نقدی که به این رویکرد ارائه شده ، آن است که اولا نباید علم به این معنا را معادل «درست » و «صـحیح » گرفـت ؛ چراکه می شود چیزی «درست » باشد، اما «علمی » نباشد؛ یعنی غیرعلمی بودن ، مسـاوی بـا «نادرسـت » و «خرافـه » نیسـت (سروش ، ١٣٨٦، ص ٥)؛ ثانیا در مقام گردآوری نباید اصطیاد اطلاعات را به روش تجربی محدود کرد.
قلمرو تجربه فراترند، کنار بگذاریم یـا بـا نـوعی مرزبنـدی قـراردادی از آمیختـه شـدن ادعاهای تجربه پذیر با ادعاهای تجربـه ناپـذیر جلـوگیری کنـیم ؛ بـرای نمونـه ادعاهـای تجربه ناپذیر را در پانوشت های اختصاصی قرار دهیم ؛ در پیش گرفتن این شـیوه ، ضـمن آنکه دین باوران از دریافت دیدگاه جامع و همه جانبۀ دین دربارة موضوع مورد مطالعـه ، محروم نخواهند شد، دیگران نیز میتوانند بر اساس معیارهای روش شناسـی غالـب ، بـه ارزیابی گزاره های تجربه پذیر علم دینی بپردازند و از این منبع معرفتی سرشار بهـره منـد شوند؛ افزون بر اینکه پاره ای از آموزه های تجربه ناپذیر دیـن نیـز ممکـن اسـت بـر اثـر پیشرفت علوم ، به مرور زمان وارد قلمرو تجربه شوند."
(
, 
, 
)
